Enquête: Shell wil al jaren stoppen met gaswinning, maar Staat houdt het op de waakvlam
Shell wil zo snel mogelijk helemaal stoppen met de gaswinning in Groningen, maar de Staat wil de productie 'op de waakvlam houden', zei president-directeur Marjan van Loon vandaag voor de parlementaire enquête commissie Groningen. Overleg met het ministerie van Economische Zaken daarover blijft volgens Van Loon tot op heden uit.
In het akkoord over de sluiting van het Groningenveld in juni 2018 is afgesproken dat Shell en Exxon de kosten van de gaswinning betalen zolang er nog gas wordt gewonnen in Groningen. Houdt dat op dan komt er ook een einde aan de betalingsgarantie door beide multinationals.
Al in september 2017 heeft Shell Economische Zaken voorgesteld om de gaswinning te beëindigen, bleek tijdens het verhoor van Van Loon. Tot nu toe leek het initiatief om te stoppen met de gaswinning vooral te zijn gekomen van voormalig minister Wiebes van Economische Zaken.
Strafzaak
Aanleiding voor het verzoek van Shell lijkt het vooruitzicht van een strafzaak te zijn geweest. Op aandringen van de Groninger Bodem Beweging heeft het gerechtshof in Arnhem in april 2017 geoordeeld dat het OM de NAM, eigendom van Shell en Exxon, strafrechtelijk moest vervolgen. Er moest nader onderzoek komen naar "vernieling of beschadiging van gebouwen als gevolg van gaswinning, voor zover daarvan levensgevaar te duchten is".
Die uitspraak was heel belangrijk, zei Van Loon. "Dat betekent dat je als operator niet goed bezig bent. Het is één van de aanleidingen geweest om te denken: dit gaat zo niet. Als het strafbaar is, kunnen we niet opereren". Ook Exxon schrok van die uitspraak, bleek gisteren al bij het verhoor van Filip Schittecatte, commercieel manager bij Esso Nederland van 2014 tot 2019.
In het Akkoord op Hoofdlijnen werd afgesproken dat de verantwoordelijkheid voor de gaswinning van de oliebedrijven overging naar de Staat. Die werd vanaf dat moment opdrachtgever. Dat heeft gevolgen voor de aansprakelijkheid van de schade die wordt veroorzaakt door gaswinning.
Fonds
Van Loon trad in 2016 aan als president-directeur van Shell-Nederland. Zij kreeg als opdracht om de problemen in Groningen met de gaswinning op te lossen. Haar was er veel aan gelegen om het draagvlak voor gaswinning in de provincie te behouden. Ze vertelde dat ze daarvoor herhaaldelijk tevergeefs bij het kabinet aandrong op de oprichting van een fonds voor Groningen.
Dat fonds zou onder meer moeten worden gevuld met de 500 miljoen euro die Shell beschikbaar stelde voor de schade-afhandeling en de versterking. Daarnaast zou een deel van de baten die het gas oplevert voor de Staat en de oliebedrijven naar het fonds moeten. Daar zouden dan economische initiatieven mee kunnen worden gestart in de provincie.
Tot haar teleurstelling had het kabinet daar geen oren naar. "Ze zagen Groningen als krimpregio", vertelt Van Loon. "Ze zagen niks in winstdeling en dat is eigenlijk nog steeds zo, dat zien we nu ook met de waterstofdiscussie". Van Loon heeft onder meer hierover nauw contact met de commissaris van de Koning in Groningen. Maar ze zegt uit Den Haag als reactie te krijgen dat het toch niet helpt om meer geld naar Groningen te brengen. Ze vindt dat geen acceptabele houding.