In één maand 2000 minderjarige asielzoekers 'kwijtgeraakt' in Europa

• Sjoerd Mouissie

  Datajournalist

• Ellen Kamphorst

  redacteur Binnenland

In de maand juli is Europa 2000 minderjarige asielzoekers 'kwijtgeraakt'. Dat blijkt uit cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat. Bulgarije en Oostenrijk spannen de kroon: daar waren in een maand 1840 minderjarige asielzoekers niet meer terug te vinden. In Oostenrijk vertrokken dit jaar in totaal al zo'n 5000 minderjarigen uit de opvang, op deze groep is volgens Oostenrijkse deskundigen geen toezicht.

Een asielzoeker is 'kwijt' als hij eerst om opvang heeft gevraagd en vervolgens uit de opvanglocatie verdwijnt.

In Nederland is van dit soort aantallen geen sprake. Anders dan in Oostenrijk, waar minderjarigen eerst alleen in de opvang moeten wachten, krijgen alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv'ers) hier direct een voogd. In principe is er voor hen 24 uur per dag begeleiding aanwezig. Op dit moment zijn er wel veel te weinig opvangplekken.

Lisa Wolfsegger werkt als expert minderjarige vluchtelingen voor het Oostenrijkse Vluchtelingenwerk. Zij legt uit dat Oostenrijk strenge grenscontroles heeft: "Iedere asielzoeker die erlangs komt moet asiel aanvragen, ook minderjarigen die op doorreis zijn naar familie elders."

Via de zogenaamde Dublinverordening kan Oostenrijk de minderjarige asielzoekers overdragen aan het land waar hun familie is, maar dat kan maanden duren. Daarom vertrekt een deel gelijk.

Volgens Wolfsegger is het eerste kamp waar ze aankomen in Oostenrijk het grootste probleem: "Het kamp in Traiskirchen is overvol, er zitten 2000 mensen, van wie er 400 minderjarig zijn en er is nauwelijks toezicht. Als je daar bent, zie je kinderen met rugzakken buiten wachten op mensensmokkelaars."

Het gros van de 5000 kinderen die dit jaar in Oostenrijk zijn verdwenen is Afghaans. Volgens Wolsegger gaat onder Afghanen het verhaal rond dat Oostenrijk geen Afghanen opneemt, terwijl de praktijk het tegendeel uitwijst. Verreweg de meeste Afghaanse asielzoekers krijgen er een verblijfsvergunning.

Wolfsegger is teleurgesteld in de Oostenrijkse regering. "Het feit dat er al bijna 5000 kinderen zijn verdwenen dit jaar lijkt onze regering niets te interesseren. Wij willen graag dat kinderen vanaf dag één een voogd krijgen en dat de opvang vanaf het begin af aan in kleine kampen is."

Van alle nieuwe asielaanvragen in Nederland werd in juli 17 procent gedaan door een alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv), blijkt uit de Eurostat-cijfers. In die maand is dat het hoogste aandeel in heel Europa - tenminste voor de landen die gegevens over alleenreizende minderjarigen aanleveren aan Eurostat. Frankrijk doet dat bijvoorbeeld niet.

Meer over minderjarige asielzoekers in Nederland zie je in deze video van NOS Stories:

Uit de cijfers die er wél zijn, blijkt ook dat er een jaar geleden nog grote verschillen zaten in de maandelijkse instroom van alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Die groep lijkt zich nu veel meer over Europa te verspreiden.

Ook in Nederland verdwijnen kinderen uit de opvang. Tot en met augustus dit jaar werd van 85 amv'ers de asielprocedure stopgezet, omdat ze onvindbaar waren, zo blijkt uit dezelfde Eurostat-cijfers. Dat betekent overigens niet dat deze kinderen afgelopen jaar zijn verdwenen - vaak is dat al eerder gebeurd. Meestal duurt het nog even voordat de asielprocedure formeel wordt afgesloten nadat een kind verdwenen is.

Onderzoeksjournalist Sanne Terlingen maakt voor VPRO's Argos meerdere uitzendingen over deze minderjarigen. Met onderzoekscollectief Lost in Europe bekijkt ze de Europese cijfers: "We doen onderzoek naar hoe het mogelijk is dat er enorme aantallen kinderen vermist raken en niemand ze gaat zoeken. Zo ontdekten we dat Vietnamese jongeren in Nederland uit de beschermde opvang verdwijnen. Er werd gezegd dat ze 'zelf vertrokken', maar wij ontdekten dat ze onder druk staan van mensensmokkelaars."

Twee van de verdwenen jongens zijn dood aangetroffen in een koeltruck bij Essex, gaat Terlingen verder. "In Engeland, Duitsland en België worden Vietnamezen aangetroffen op wietplantages en in nagelstudio's, waar ze worden uitgebuit."

"Alleenstaande minderjarigen gaan op reis en komen in ieder land mensen tegen die ze informatie geven over de vluchtroutes", zegt Elianne Zijlstra. Zij is universitair docent en coördinator van het Onderzoeks- en Expertisecentrum voor Kinderen en Vreemdelingenrecht bij de Rijksuniversiteit Groningen. "Soms gebeurt dat via sociale media, soms via andere asielzoekers, vluchtelingen en ook via mensenhandelaren. Die laatste groep heeft zeker veel macht en invloed."

Deskundigen weten weinig over hoe deze groep zich door Europa beweegt, zegt Zijlstra. "En dat is opvallend, omdat het om kwetsbare jongeren gaat." Eerder is bij de EU aangegeven dat er meer onderzoek moet komen en dat deze groep goed gevolgd zou moeten worden. Er is een gezamenlijke Europese aanpak nodig, volgens Zijlstra, "maar dat gebeurt helaas nog niet."