Maandenlang niet eten: Palestijnen protesteren tegen opsluiting zonder proces
Hij woog volgens zijn advocaat nog maar 37 kilo, de 40-jarige Khalil Awawdeh. De Palestijnse gevangene was in hongerstaking gegaan om te protesteren tegen zijn maandenlange opsluiting door Israël, zonder dat er een aanklacht tegen hem was ingediend.
En die vorm van protest leek effect te hebben. Vandaag zou Awawdeh vrijkomen, nadat hij een akkoord had bereikt met Israël over beëindiging van zijn detentie. De gevangene had volgens zijn familie bijna zes maanden lang alleen water gedronken, op wat zout en suiker na. Hij kon volgens artsen en advocaten ieder moment sterven aan zware ondervoeding.
Het verhaal van Awawdeh staat niet op zichzelf. Net als duizenden andere Palestijnen voor hem, werd hij in december door een Israëlische militaire rechtbank in administratieve detentie geplaatst, een vorm van opsluiting zonder strafproces. Het is een omstreden vorm van detentie, omdat gevangenen niet te horen krijgen waar ze specifiek van verdacht worden en doorgaans maanden tot zelfs jaren vastzitten.
Een dergelijke maatregel is volgens de Israëlische wet mogelijk als iemand concrete plannen heeft om een zware misdaad te begaan, en als bewijsmateriaal beter geheim kan blijven. Volgens Israël kunnen op die manier terroristische aanslagen voorkomen worden, zonder dat er gevoelige informatie vrijkomt.
En dat zou ook het geval zijn in de zaak-Awawdeh. Het Israëlische leger zegt namelijk dat hij deel uitmaakt van de terroristische organisatie Islamitische Jihad, iets wat zijn advocaat ontkent. Het Israëlische leger zegt hem te zien als een bedreiging voor de veiligheid.
En wat dat betreft is Awawdeh bepaald niet de enige. Het afgelopen jaar liep het aantal Palestijnen in administratieve detentie sterk op. Deze maand zijn de cijfers gestegen tot 798, het hoogste aantal in veertien jaar tijd, meldt de Israëlische mensenrechtenorganisatie HaMoked vandaag.
Het laat zien dat Israël de maatregel veel te snel toepast, zegt de directeur van de actiegroep Jessica Montell: "Administratieve detentie zou het laatste redmiddel moeten zijn om aanslagen te verhinderen, maar Israël gebruikt het veel te gemakkelijk. Het laat zien dat ze de moeite niet eens kunnen opbrengen om iemand voor de rechter te laten komen", aldus de mensenrechtenactivist.
De toename van het aantal gevangenen lijkt onderdeel te zijn van Israëls reactie op een reeks aanslagen eerder dit jaar, waarbij aan Israëlische kant negentien doden vielen. Sindsdien arresteert het Israëlische leger vrijwel dagelijks Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever, naar eigen zeggen om nieuwe aanslagen te verijdelen. Bij die invallen werden al ruim 80 Palestijnen gedood.
Een deel van de arrestanten komt in administratieve detentie terecht. Het gaat daarbij in de meeste gevallen niet om jongeren die stenen zouden hebben gegooid naar het leger, maar om mensen van wie gedacht wordt dat ze banden hebben met militante organisaties als Hamas. De meesten van hen hebben al eerder vastgezeten.
Nieuwe hongerstaking
Deze week volgden 30 gevangenen in administratieve detentie het voorbeeld van Awawdeh en kondigden per direct een hongerstaking af. Ze eisen dat Israël een eind maakt aan het vastzetten van mensen zonder dat ze te horen krijgen waarvan ze verdacht worden. Het weigeren te eten is een strategie die Palestijnse gevangenen al decennia toepassen tegen hun detentie en de omstandigheden in hun cellen.
"In het verleden hebben we gezien dat hongerstaking effect kan hebben", zegt Milena Ansari, een mensenrechtenadvocaat voor de Palestijnse organisatie Addameer, die zich inzet voor Palestijnse gevangenen. "Het kan de machtsverhouding tussen de cipier en de gevangene omdraaien. Het is een laatste redmiddel, maar daar komen Palestijnse gevangenen vaak wel bij uit."
Terug naar Awawdeh. In ruil voor de belofte dat zijn gevangenschap niet verlengd zou worden, was hij eind augustus weer begonnen met voeding tot zich te nemen. En vandaag zou hij dus vrijkomen. Zou, want daar ging op het laatste moment een streep door.
Volgens Israël heeft Awawdeh geprobeerd vanuit het ziekenhuis waarin hij was opgenomen, een telefoon de gevangenis in te smokkelen, waardoor hij langer vast moet blijven zitten. Hoeveel langer, hoort hij volgens zijn advocaat morgen.