Mobilisatie verloopt chaotisch, 'incompetentie bij Russische autoriteiten'

Bijna een week na de aankondiging van een gedeeltelijke mobilisatie in Rusland is het duidelijk dat die allesbehalve gladjes verloopt. In steden als Moskou, Sint-Petersburg maar ook in tientallen andere plaatsen gingen mensen de straat op om te laten zien dat ze tegen de oorlog en tegen de mobilisatie zijn.

De Russische mensenrechtenorganisatie OVD-info houdt het aantal mensen bij dat bij die protesten wordt opgepakt. Na gisteren stond de teller op 2355.

In Dagestan en Jakoetië kwam het tot duw- en trekwerk met de politie. Vanuit deze deelrepublieken zijn naar verhouding veel mannen naar de oorlog in Oekraïne gestuurd.

Beelden uit Dagestan, gisteren:

Gewelddadiger protesten zijn er ook. Zo werden in meerdere plaatsen brandbommen naar aanmeldcentra voor dienstplichtigen gegooid.

In de regio Irkoetsk riep een man vandaag "niemand zal vechten", hij schoot vervolgens een rekruteringsofficier neer.

Waarschuwing: op deze video is te zien hoe de man de officier neerschiet:

In de stad Rjazan, 80 kilometer ten zuiden van Moskou, stak een man zich bij een busstation in brand. "Ik wil niet vechten in Oekraïne", zou hij hebben geroepen.

Op de vlucht

Poetin zei vorige week dat het om een gedeeltelijke mobilisatie ging van 300.000 reservisten. "Het blijkt dat veel meer mensen worden opgeroepen", zegt Oost-Europadeskundige Bob Deen van Instituut Clingendael. "Ook mensen met een IT-achtergrond of een medische achtergrond, om bepaalde gaten in de Russische krijgsmacht te dichten. Maar ook heel veel jonge mannen uit achterstandsregio's."

Duizenden Russen wachtten de oproep niet af en vluchtten in de afgelopen dagen naar het buitenland, onder meer naar Kazachstan, Georgië, Mongolië en Finland. Meestal zijn dit goed opgeleide, Engels sprekende Russen die in het buitenland een nieuw leven op kunnen bouwen. De onafhankelijke online krant Novaja Gazeta schatte het aantal vluchtelingen zondag op 261.000.

Een lid van het Russische hogerhuis zei vandaag dat Rusland dienstplichtigen moet verbieden om naar het buitenland te reizen. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov ontkende niet dat zo'n besluit eraan zit te komen. "Ik weet daar niets van. Op dit moment zijn daar nog geen besluiten over genomen."

Incompetentie en willekeur

Ook duiken in Russische media berichten op dat niet alleen reservisten worden opgeroepen, maar ook ouderen en medisch ongeschikten. Peskov erkent dat er fouten worden gemaakt, maar zegt dat die zullen worden hersteld.

Deen wijt het chaotische verloop van de mobilisatie aan gebrek aan ervaring. Hij ziet parallellen met de aanpak van de coronapandemie. "Dat was ook chaos. Dit lijkt ook incompetentie en willekeur te zijn bij de Russische autoriteiten."

Kanonnenvoer

Deen verwacht dat het nut van de nu opgeroepen rekruten op korte termijn beperkt is. "Je kan ze natuurlijk naar het front sturen om bepaalde gaten te dichten. Maar ze hebben bijna geen training gehad en ze hebben maar heel gebrekkig materieel. Dan zijn ze geen partij tegen de goed georganiseerde en gemotiveerde Oekraïense strijdkrachten. Dus ja, je zou ze kanonnenvoer kunnen noemen."

Door zo veel mannen te mobiliseren zal de Russische economie grote schade oplopen, denkt Deen. "Daarnaast zijn naar schatting zo'n 200.000 tot 250.000 mannen de grens over gevlucht. Die werken ook niet meer."

Volgens Deen is de mobilisatie in Rusland heel slecht gevallen. "De gewone Rus had tot nu toe nog niet zo veel last van de oorlog en ervaart dit als een gebroken belofte van Poetin. Je ziet met name in die etnische deelrepublieken, die de meeste mensen moeten leveren, dat daar protesten ontstaan."

Dat juist deze ver van Moskou gelegen republieken veel mensen leveren, is volgens Deen geen toeval. Het zijn achterstandsregio's, dat maakt het makkelijker om mensen te verleiden om bij het leger te gaan. "Maar Poetin hoopt ook dat de onvrede over de mobilisatie tot deze regio's beperkt blijft en niet in Moskou en Sint-Petersburg zal ontstaan."

Positie Poetin

Deen denkt dat het besluit om te mobiliseren door de historici van de toekomst als belangrijk beoordeeld zal worden. "Dit zet de interetnische spanningen in de Russische federatie heel erg op scherp. Dit is een heel impopulaire maatregel. Er vluchten niet voor niets zo veel Russen. Dit is eigenlijk het moment dat de oorlog voor de meeste gewone Russen heel dichtbij begint te komen. En dan blijken ze er helemaal niet zo achter te staan."

Dat betekent niet dat de val van Poetin nabij is. "Hij zou door middel van zware repressie nog best een tijd aan de macht kunnen blijven", zegt Deen. "Op langere termijn denk ik dat dit zijn positie zal verzwakken."