Koopkracht al jaar onder druk, portemonnee niet opgewassen tegen inflatie

De koopkracht van de Nederlandse bevolking staat al sinds vorig jaar onder druk. Uit CBS-onderzoek naar de koopkrachtontwikkeling blijkt dat huishoudens er vorig jaar gemiddeld nauwelijks iets bij kregen. De koopkracht steeg in doorsnee met maar 0,3 procent, de kleinste stijging in jaren.

Dit jaar wordt een gemiddeld koopkrachtverlies verwacht van 6,8 procent, becijferde het Centraal Planbureau eerder. Afgesproken en aangekondigde loonsverhogingen zijn lang niet genoeg om de verwachte inflatie van bijna 10 procent op te vangen.

Twee jaar geleden mondden stijgende lonen en lage inflatie nog uit in een koopkrachtgroei van 2,5 procent. Maar vorig jaar stagneerde de stijging van de lonen en stegen de prijzen steeds harder. Aan het eind van het jaar was de inflatie opgelopen naar meer dan 5 procent, met als gevolg een reële loondaling van meer dan 3 procent.

De belangrijkste factor in de koopkrachtontwikkeling is de inkomensbron van het huishouden. Wie werkt ervaart doorgaans een hogere koopkrachtontwikkeling dan wanneer wordt geleefd van een uitkering.

Werknemers en zelfstandigen behoren vaker tot de hogere inkomensgroepen en uitkeringsontvangers merendeels tot de lagere inkomensgroepen. Bij werknemers ging in 2021 ruim 60 procent er in koopkracht op vooruit.

Zelfstandigenhuishoudens hebben relatief vaak te maken met grote koopkrachtschommelingen en inkomensonzekerheid. Ook veel gepensioneerden worden geraakt, bij driekwart ging de koopkracht omlaag, bij een kwart steeg de koopkracht.

Hoge inflatie is funest voor huishoudens die rond moeten komen van een uitkering of een laag inkomen of minimumloon. Bij hen daalt de koopkracht dan snel en groeien de financiële problemen.

In 2021 daalde de koopkracht in doorsnee voor de onderste drie lagere inkomensgroepen, dus bij 30 procent van de Nederlandse huishoudens.