Nooit eerder zoveel zonneschijn in Nederlandse zomer
Er is deze zomer een record aan zonnestraling. Sinds het begin van de metingen ontving Nederland niet eerder zoveel energie van de zon. Volgens het KNMI is daarmee het oude record uit 1976 gebroken. De zomer loopt komende week officieel ten einde, dus voor de hele zomer komen er nog een paar dagen aan zonneschijn bij.
Het KNMI signaleert al langer een trend naar steeds meer zon in Nederland. Al sinds de jaren 90 neemt de hoeveelheid zonneschijn in de zomer toe, opgeteld sindsdien zo'n tien procent. In de lente gaat het zelfs om ongeveer vijftien procent.
De toename aan zonnestraling leidt tot extra opwarming in Nederland, vooral in de lente en de zomer, vertelt Peter Siegmund van het KNMI. Dit komt boven op de wereldwijde klimaatverandering als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen, grotendeels veroorzaakt door de verbranding van fossiele brandstoffen.
Extreme droogte
Het zonnige weer is dit jaar dan ook de belangrijkste oorzaak van de extreme droogte, omdat er meer verdamping plaatsvindt. NOS-weerpresentator Gerrit Hiemstra onderstreept dat de hoeveelheid zonnestraling sterk samenhangt met de hitte, de droogte en de lage waterstanden deze zomer.
"Ik vermoed dat dit voorbeelden zijn van het weertype dat we in Nederland in de toekomst mogelijk steeds vaker gaan krijgen, en ook in grote delen van Europa. Het is een blauwdruk van wat we steeds vaker kunnen verwachten."
Meerdere Europese steden maken de ergste droogte ooit door, wat is het verband met klimaatverandering?
Voor de toename van zonnestraling zijn volgens het KNMI meerdere oorzaken aan te wijzen. Een klein deel wordt veroorzaakt doordat West-Europa in eerdere jaren de luchtvervuiling effectief heeft aangepakt, waardoor de zon beter het aardoppervlak kan bereiken.
Bovendien is er steeds minder bewolking, wat samenhangt met het vaker voorkomen van hogedrukgebieden in Nederland.
Maar waarom er meer hogedrukgebieden zijn is niet goed duidelijk, zegt Siegmund. "Onze klimaatmodellen tonen dit niet aan. Het kan daarom om natuurlijke variaties gaan. Als dat het geval is, is het ook goed mogelijk dat de trend naar meer zonneschijn weer omslaat. Een andere mogelijkheid is dat de klimaatmodellen op dit punt niet kloppen."
Ook hittegolven in Nederland zitten niet goed in de klimaatmodellen, bleek eerder al. Wel is duidelijk dat de snelle opwarming van Zuid-Europa hierbij een belangrijke rol speelt: als er er zuidenwind is, komt die warmere lucht naar Nederland.
Volgens Siegmund is al langer bekend dat Europa twee keer zo snel opwarmt als het mondiale gemiddelde. "Daar komt bij dat de warmste dagen ook nog eens twee keer zo snel opwarmen", zegt hij. "Dat betekent dus samen vier keer zo snel als de wereldgemiddelde opwarming."
Het is iets wat veel mensen zich volgens Siegmund onvoldoende realiseren. "Bij het Klimaatakkoord van Parijs gaat het om een mondiale opwarming van 1,5 of 2 graden. Maar dat is een gemiddelde. De extremen gaan veel harder omhoog."
Europa snelst opwarmende continent
Van alle continenten warmt Europa het snelst op. Dit komt vooral omdat een relatief groot deel van het continent noordelijk gelegen is op aarde, en grenst aan het Noordpoolgebied. Bekend is dat de opwarming daar veel sneller gaat dan in de rest van de wereld.
Copernicus, het aardobservatieprogramma van de Europese Unie, biedt ook andere oorzaken voor de relatief snelle opwarming van Europa, zoals veranderingen in de luchtcirculatie.
Ook zogenoemde terugkoppelingen in het klimaatsysteem spelen een rol, zoals het effect van minder vocht in de bodem bij een toename van de temperatuur in de zomer.
Volgens Copernicus is het echter moeilijk om alle oorzaken samen te vatten, "omdat ze deels misschien niet volledig worden begrepen of alleen van toepassing zijn op een deel van de regio of alleen veranderingen verklaren voor een specifiek seizoen".
