Kamer verwerpt moties, debat over stikstofdoelen afgesloten

Update 22.30: Moties verworpen

De Tweede Kamer heeft een motie van onder meer GroenLinks verworpen waarin wordt uitgesproken dat het kabinet moet vasthouden aan de stikstofdoelstellingen voor 2030. Alle regeringspartijen stemden tegen. Ook een motie van BBB en PVV om de stikstofdoelen in 2030 juist "niet heilig te verklaren", haalde het niet, onder meer door de tegenstem van de coalitiefracties.

Verder haalde ook de motie van wantrouwen van PVV en SP tegen het kabinet geen meerderheid. Behalve de indieners stemden Forum voor Democratie, Denk, JA21, de groep-Van Haga en BBB voor.

Het debat werd rond 22.15 uur afgesloten.

Update 21.15: Paternotte: je moet Tweede Kamerkundoloog zijn om het te kunnen volgen

D66-fractievoorzitter Paternotte heeft nog eens benadrukt dat premier Rutte en minister Hoekstra het kabinetsbeleid onderschrijven en dat het beleid van minister Van der Wal door het hele kabinet wordt gedragen. Maar hij zei ook dat je "Tweede Kamerkundoloog" moet zijn om het nog te kunnen volgen.

Zijn VVD-collega Hermans herhaalde dat afspraak afspraak is en dat er geen verzoek is gedaan om het coalitieakkoord aan te passen. Ze blijft de timing van de uitspraken van Hoekstra vreemd vinden.

ChristenUnie-voorman Segers sprak van de weken van de waarheid. Volgens hem hebben de gesprekken onder leiding van Johan Remkes "ruimte nodig".

Update 20.55: GroenLinks: beschamende vertoning; motie van wantrouwen PVV en SP

GroenLinks-voorman Klaver vindt de gang van zaken een beschamende vertoning: "Een minister van Buitenlandse Zaken die met droge ogen beweert dat hij achter het kabinetsbeleid staat en tegelijkertijd achter het interview waarin hij zegt dat het kabinetsbeleid toch niet helemaal het juiste is."

Klaver diende samen met PvdA, Partij voor de Dieren en Volt een motie in om vast te houden aan de afspraak om uiterlijk in 2030 de stikstofuitstoot omlaag te brengen. BBB-leider Van der Plas en Wilders vroegen het kabinet juist 2030 "niet meer heilig te verklaren".

PVV-voorman Wilders kwam met een motie van wantrouwen tegen het kabinet. Die werd medeondertekend door SP-leider Marijnissen. Volgens Wilders veroorzaakt het "rampenkabinet" crisis na crisis, gaat het ruziënd over straat en wantrouwt het elkaar.

Update 19.45: Van Gennip: substantieel koopkrachtpakket voor volgend jaar

De hoofdmoot van het debat zijn de uitspraken van Hoekstra over stikstof. Maar in het debat wordt ook veel gesproken over de koopkracht, die voor grote groepen onder druk staat.

Leden van het kabinet hebben al een paar keer gezegd dat ze die zorgen delen en dat ze aan maatregelen werken voor volgend jaar. Daar praten ze deze week over bij de voorbereiding van de begroting die op Prinsjesdag wordt ingediend. Minister Van Gennip benadrukte in het debat dat het een substantieel pakket wordt. Uitgangspunten zijn volgens haar dat de kwetsbaren worden beschermd, dat de middengroepen worden ondersteund en dat werken loont. Van Gennip zei ook dat het kabinet met energiebedrijven praat over maatregelen om betalingsproblemen te voorkomen.

Zowel Rutte als Van Gennip herhaalde dat het kabinet ook met open vizier kijkt naar maatregelen voor dit jaar. Maar omdat het volgens hen technisch ingewikkeld is, willen ze op dat punt geen verwachtingen wekken die ze niet kunnen waarmaken. Van Gennip zei wel te voelen dat de noodzaak groter is geworden.

Update 18.55: Hoekstra staat achter interview én achter regeerakkoord

Minister en CDA-leider Hoekstra staat achter het interview van vrijdag waarin hij zei dat het halen van de stikstofdoelen in 2030 niet heilig is. Dat zei hij in de Tweede Kamer. Hij voegde eraan toe dat hij ook achter het regeerakoord staat. Net als premier Rutte erkende hij dat dat "schuurt".

Volgens Hoekstra is 2030 in verreweg de meeste gevallen haalbaar, maar is hier en daar meer tijd nodig. Ook hij zei dat hij vertrouwen heeft in het "proces-Remkes", verwijzend naar de onderhandelaar die nu met alle partijen spreekt, en dat wil hij eerst afwachten.

De minister begrijpt "de staatsrechtelijke gevoeligheid" van zijn uitspraken, nu hij zowel CDA-leider als lid van het kabinet is. Hij snapt ook de irritatie en het ongemak. Maar hij wilde zich hier toch als CDA-leider over uitspreken, "nu dit dossier zozeer de samenleving raakt, en onze achterban raakt".

Oppositieleden zijn zeer kritisch over het optreden van Hoekstra. Fractievoorzitter Ouwehand van de Partij voor de Dieren zei dat "een vent naast minister Van der Wal zou gaan staan, zeker als je de partijleider wil zijn van een partij die in hoge mate verantwoordelijk is voor deze puinhoop." En PvdA-leider Kuiken vindt dat Hoekstra zijn ongenoegen in het kabinet aan de orde had moeten stellen in plaats van in de krant.

Hoekstra zegt in het debat dat in sommige situaties 2030 niet haalbaar is:

Update 17.20: Klaver: drie weken geen eenheid van kabinetsbeleid

Verschillende leden van de oppositie vragen zich af wat de uitspraken van Hoekstra betekenen voor de eenheid van het kabinetsbeleid, het principe dat alle bewindslieden hetzelfde uitdragen. Volgens GroenLinks-voorman Klaver is die er de komende drie weken niet, nu Rutte eerst wil wachten op het rapport van Remkes.

De premier antwoordde dat staatsrecht niet in beton is gegoten, maar dat interviews zoals die met Hoekstra niet te vaak moeten gebeuren.

Update 16.40 uur: Rutte: coalitieakkoord staat, maar uitspraken Hoekstra schuren ermee

Premier Rutte heeft nog eens benadrukt dat het coalitieakkoord "staat". Hij erkende wel dat de uitspraken van vicepremier Hoekstra dat het halen van de stikstofdoelen in 2030 niet heilig is met het akkoord schuren "en politiek spannend zijn". Het kabinet wil nu eerst wachten op de uitkomsten van de gesprekken onder leiding van Johan Remkes. Rutte wil niet speculeren over de uitkomsten.

Net als vrijdag zei Rutte dat de uitspraken van Hoekstra staatsrechtelijk kunnen, maar wel "een beetje op de grens" zijn. Volgens hem moet een partijchef zoals Hoekstra in het kabinet enige ruimte krijgen. Rutte zei ook dat er voldoende vertrouwen is om met elkaar door te gaan.

Premier Rutte gaat in op vragen van Farid Azarkan of het interview van Hoekstra schuurt met het kabinetsstandpunt:

Update 16.30 uur: Rutte: Kaag is weer thuis uit ziekenhuis

Premier Rutte ging in op de afwezigheid van vicepremier Kaag, die het debat niet kan bijwonen omdat ze onwel was geworden en daarop naar het ziekenhuis was gegaan. Rutte heeft haar gesproken. "Ze is alweer thuis en voelt zich een stuk beter. Het lijkt erg mee te vallen gelukkig."

Update 15.55 uur: Partij voor de Dieren: Hoekstra moet uitspraken terugnemen of aftreden

Als het aan de Partij voor de Dieren ligt treedt minister Hoekstra af, als hij zijn uitspraken niet terugneemt en excuses aanbiedt. Fractievoorzitter Esther Ouwehand noemde het een "foeilelijk trucje" van de CDA-leider. Zijn partij blokkeert al decennia hervormingen in de agrarische sector.

"Tientallen jaren zijn verspeeld, omdat het CDA weigerde te luisteren naar de wetenschap", zei Ouwehand. Volgens haar zijn de stikstofdoelen zoals die in het regeerakkoord zijn afgesproken al een compromis. "Ze moeten eigenlijk al in 2025 gehaald worden, en niet in 2030 of nog later."

Minister Van der Wal, die verantwoordelijk is voor het stikstofbeleid, verdient volgens haar alle steun. "Je kunt een collega die op een van de meest gevoelige dossiers haar nek uitsteekt, die mensen op haar eigen erf te woord moet staan, toch niet laten vallen?"

Segers: jaartal geen totempaal

Partijleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie ziet vooral allerlei scheuren ontstaan in de samenleving. Tussen de stad en het platteland, tussen rijk en arm. "Die scheuren dreigen kloven te worden", zei hij.

Hij riep iedereen op vooral in gesprek te blijven, zoals bij gespreksleider Remkes. "Wij zijn van oudsher niet van de polarisatie, maar van de polder. Laten we dat in hemelsnaam zo houden."

Van Segers mag in die gesprekken ook de deadline voor de stikstofdoelen ter discussie staan. "Dat jaartal van 2030 lijkt nu een totempaal te worden. Daar zit niet de crux. Alle doelen staan overeind, totdat we iets anders afspreken. En dat is niet mijn inzet."

Het debat is nu geschorst. Vanaf ongeveer 16.20 uur is het kabinet aan het woord om op de vragen van de Kamer antwoord te geven.

Update 14.20: Paternotte (D66) wil duidelijkheid van kabinet over stikstofdoelen

D66 houdt vast aan de stikstofdoelen. "Niet omdat dat een politieke wens is, maar omdat het noodzakelijk is voor de natuur", zei fractievoorzitter Jan Paternotte. Hij wil weten of het hele kabinet die mening deelt. "Kunnen mensen rekenen op een betrouwbaar bestuur, dat zich aan afspraken houdt?"

Hij ging niet in op de vraag of zijn politiek leider Sigrid Kaag vrijdag in de ministerraad het vertrouwen heeft opgezegd in haar CDA-collega Hoekstra, zoals wordt gesuggereerd. "Ik ben nog nooit in de ministerraad geweest en mag zelfs niet weten wat daar precies gezegd is", antwoordde hij op vragen van de SP.

"Wij zijn blij met de uitkomst van die ministerraad, dat het kabinet de stikstofdoelen nogmaals heeft bevestigd", zei Paternotte.

Het debat is nu geschorst tot ongeveer 15.15 uur.

Update 13.40 uur: VVD'er Hermans: coalitieafspraken staan nog recht overeind

Volgens Sophie Hermans, de fractievoorzitter van de VVD, staan de afspraken uit het regeerakkoord over beperking van de stikstofuitstoot nog recht overeind. Dat antwoordde ze op vragen van de Partij voor de Dieren en JA21.

"Als je moeite hebt met de gemaakte afspraken, dan kun je dat met elkaar bespreken. Dat zeg je dan niet in een interview in een krant. Ik was ook verbaasd", zei ze over het kranteninterview van CDA-leider en minister Hoekstra.

"Maar we hebben die ochtend met elkaar gesproken. Toen is ook duidelijk de vraag gesteld of dit een verzoek was tot aanpassing van het regeerakkoord. Het antwoord was nee."

Update 12.38 uur:

CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma steunt de uitspraken van zijn partijleider Wopke Hoekstra over het stikstofbeleid. Heerma herhaalde in de Tweede Kamer dat de deadline voor het behalen van de doelen, 2030, voor zijn partij "niet heilig" is.

De uitspraken van Hoekstra waren volgens Heerma "een noodzakelijk statement" om de impasse te doorbreken. "En daar is onze fractie niet meer vanaf te brengen", waarschuwde hij.

In het regeerakkoord is afgesproken dat het doel om de stikstofuitstoot te halveren uiterlijk in 2030 gehaald moeten zijn. "Maar je kunt niet besturen met je vingers in je oren", zei Heerma, verwijzend naar de boeren die te hoop lopen tegen het beleid.

'Schuurt met regeerakkoord'

Heerma denkt dat de doelen op veel plekken haalbaar zijn, maar dat er op sommige plekken meer tijd nodig is. "Dat schuurt met het regeerakkoord, maar het is onderdeel van de weg omhoog." Hij wees erop dat het regeerakkoord op andere punten ook al is aangepast. Zo gaat er al fors extra geld naar Defensie vanwege de oorlog in Oekraïne.

PVV-leider Wilders daagde Heerma uit om de stekker uit het kabinet te trekken als de deadline voor de stikstofdoelen toch blijft staan. Heerma zei daarop dat hij de gesprekken onder leiding van Johan Remkes wil afwachten en daarna pas een oordeel zal vellen of het genoeg is.

Update 12.27 uur: Kaag naar ziekenhuis na onwelwording

Update 12.04 uur: Oppositie fel over kabinet in stikstofdebat: 'Totaal losgezongen'

Oppositiepartijen in de Tweede Kamer zijn zeer ontevreden over het optreden van het kabinet de laatste weken. PVV en SP willen dat het kabinet zo snel mogelijk opstapt, GroenLinks riep in het stikstofdebat de ministers op te stoppen met onderling ruzie maken.

Aanleiding voor het debat, waarvoor de Kamer is teruggekomen van zomerreces, zijn de uitlatingen van minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken. Die zei afgelopen vrijdag in een interview met het AD dat de deadline voor de stikstofdoelen voor hem en zijn CDA niet heilig is. Daarmee leek hij afstand te nemen van het regeerakkoord, waarin staat dat de stikstofdoelen in 2030 gehaald moeten zijn.

Volgens PVV-leider Geert Wilders, die het debat aanvroeg, vindt dat het kabinet "totaal losgezongen" is van de samenleving. "Er heerst armoede in Nederland, maar tegelijkertijd gaan er wel tientallen miljoenen extra naar Oekraïne." Hij noemde dat "door en door ziek beleid".

Vertrouwen

Wilders verwees ook naar D66-minister Kaag, die na de uitspraken van Hoekstra gezegd zou hebben dat het vertrouwen weg is. "Je kunt geen land regeren als je elkaar niet vertrouwt", voegde hij het kabinet toe.

Ook SP-leider Lilian Marijnissen wil dat Rutte IV zo snel mogelijk plaatsmaakt, vooral vanwege de toenemende armoede door de dalende koopkracht. "Tegelijkertijd behalen grote bedrijven hysterische winsten", zei ze. Marijnissen wil via een 'sociaal noodplan' een prijsplafond instellen en de bedrijven extra belasten.

GroenLinks steunt juist het kabinet als het gaat om de afgesproken stikstofdoelen. Fractievoorzitter Jesse Klaver wil vooral weten wat de uitspraken van Hoekstra precies betekenen. "Was het gratis bier om de boerenachterban van het CDA tevreden te houden, of wil hij het regeerakkoord echt aanpassen? Dat moet vandaag duidelijk worden."

Eindelijk ballen getoond

Caroline van der Plas van BBB had juist waardering voor Hoekstra. "Een groot compliment. Hij toonde eindelijk ballen." Ze zal een motie indienen om de deadline van 2030 te schrappen, en rekent erop dat het CDA die nu zal steunen.

CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma noemde de uitlatingen van zijn partijleider "een noodzakelijk statement". Hij herhaalde dat 2030 voor hem niet heilig is voor het halen van de stikstofdoelen. Wilders wilde weten of het CDA de stekker uit het kabinet haalt als de deadline toch blijft staan. Heerma wil de gesprekken onder leiding van Johan Remkes afwachten en daarna pas een oordeel vellen of het genoeg is.

Kaag onwel

De Kamer had ook graag minister Kaag van Financiën bij het debat willen hebben, maar die heeft zich ziek afgemeld. "Dit haalt een beetje de sjeu uit het debat", reageerde Wilders, die het debat liever wilde uitstellen totdat de D66-leider er wel bij kan zijn.

Marijnissen van de SP noemde het "op z'n zachtst gezegd onhandig" dat Kaag afwezig is bij het belangrijke debat. Haar collega Attje Kuiken van de PvdA vond het "ongemakkelijk", maar een meerderheid besloot het debat toch te houden, dan maar zonder Kaag.