Triatlete Kingma vluchtte uit trainingscentrum bond na misstanden: 'Heel heftig'

Triatlete Maya Kingma (26) voelde de drang om te vluchten. In 2013 meldde ze zich als 17-jarige bij het nationaal trainingscentrum in Sittard. Eind 2016 was het klaar. Langzaam maar zeker was in Zuid-Limburg het plezier in het zwemmen, fietsen en hardlopen totaal weggevloeid. Ze moest er weg.

Het roddelen, buitensluiten en pestgedrag werden haar te veel, net als voor veel andere triatleten in het topsportprogramma. Vrijdag verscheen er een nieuw rapport over de misstanden in de top van de Nederlandse triatlonwereld, waar onder anderen minderjarigen, soms jarenlang, zijn blootgesteld aan grensoverschrijdend gedrag.

Van droom naar nachtmerrie

Het door de Nederlandse triatlonbond (NTB) aangevraagde onafhankelijke onderzoek concludeert dat de bond jonge atleten aanspoorde te komen trainen en leven in Sittard, "terwijl sommigen daar qua leeftijd en ontwikkeling nog niet klaar voor waren".

Ver weg van huis, in een concurrerend klimaat en met weinig afleiding van de topsport veroorzaakte het verblijf daar bij meerdere atleten "gevoelens van diepe eenzaamheid". Kingma was een van die minderjarige atleten.

Als jong talent meldde ze zich negen jaar geleden in Sittard voor een leven dat draaide rondom de triatlon. Een droom die eindigde in een nachtmerrie, blijkt uit haar verhaal. "Het is niet alleen je werkvloer. Het is dag in dag uit waar je slaapt, waar je tot rust moet komen, je sociale omgeving en elke training. Heel heftig."

'Hup, trainen weer'

Het rapport stelde vast dat de bond studiekeuzes van de atleten beïnvloedde. Kingma herkent dat: "Ik wilde studeren en moest ook studeren om het te kunnen betalen, je betaalt namelijk om daar (in Sittard, red.) te mogen trainen. Studeren mocht eigenlijk niet, maar uiteindelijk werd het gedoogd vanwege het financiële argument."

"Bij iedere mindere prestatie of blessure kreeg ik vervolgens te horen dat het kwam doordat ik naar school ging, dat was niet gewenst. Er werd gezegd: Maya heeft geen topsportmentaliteit, die gaat het nooit maken."

Volgens het rapport bestond het grensoverschrijdend gedrag uit "pesten, emotionele mishandeling, zich aangezet voelen tot gewichtsverlies en zich aangezet voelen tot overmatig trainen." De bond was bovendien nalatig in de ondersteuning van de ontwikkeling van de atleten.

"Ik heb ooit mijn enkelband afgescheurd toen ik ook al in het programma zat en dat werd genegeerd", vertelt Kingma. "Ik kon niet meer doorlopen, maar moest zelf maar terugwandelen naar het hotel. Iemand keek ernaar en zei: het is niet zo dik, dus hup trainen weer."

Consequenties na vertrek

De problemen aankaarten, dat heeft ze naar eigen zeggen "heel vaak gedaan". Kingma hekelt de positie van de leidinggevenden in het topsportprogramma. "Wij zitten in een situatie waarin je in een monopolie moet functioneren. Wanneer je je niet prettig voelt, is het kiezen of delen, en moet je stoppen met je sport."

Het definitieve besluit om uit het programma te stappen, werd aangemoedigd door haar studievriendinnen, die Kingma duidelijk maakten: dit is niet normaal.

"Eind 2016 heb ik geprobeerd te vluchten en sindsdien doe ik bijna alles zelf. Maar de bond houdt het monopolie van het inschrijven van wedstrijden, het verdelen van faciliteiten en het meesturen van coaches naar mijn belangrijke wedstrijden. Dus écht daaraan ontsnappen kan niet."

Toen Kingma het topsportprogramma ook echt verliet, werd haar verteld dat ze niets openbaar mocht maken. Ze vroeg een gesprek met het bondsbestuur. Ze moest het doen met de technisch directeur - de algemeen directeur weigerde - die "vertelde wat ik allemaal wel en niet mocht gaan doen en wat de consequenties waren."

Kingma, die tot de beste triatleten van Nederland behoort, werd later wel gewoon naar de grote wedstrijden gestuurd. Daar kwam ze de betrokken trainers van toen opnieuw tegen. "Daar liep ik alsnog op eieren, om maar niets te zeggen en niet in de weg te lopen."

Aanbevelingen

De vraag is: hoe staat het er nu voor? Tien maanden geleden verscheen al een rapport waarin nagenoeg dezelfde conclusies werden getrokken, waarna vrijwel het gehele bondsbestuur opstapte. "Met de aanbevelingen die daarin stonden, hadden ze veel meer kunnen doen", concludeert Kingma nu.

"We worden aangehoord, maar er wordt niet naar ons geluisterd. En uiteindelijk krijgen we te horen: we blijven bij de NTB-coaches. De cultuur en de structuur is nog steeds hetzelfde."

In het recentste rapport krijgt sportkoepel NOC*NSF een tik op de vingers. Het comité zou meer aandacht moeten besteden aan de sociale veiligheid en het welzijn van atleten. Kingma zegt dat ze wel steun vond bij de atletencommissie en andere organisaties.

"Alleen hebben zij niet de macht om ook iets te veranderen. Ze kunnen hoogstens adviseren en een signaal aangeven, maar daar houdt hun macht ook op."