Klimaatwet Biden nipt door Senaat, maar 'het is geen gelopen race'

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Nooit eerder heeft Amerika zoveel geld gestoken in het terugdringen van de opwarming van de aarde. Met het pakket klimaat- en energiemaatregelen dat de Senaat heeft goedgekeurd, zetten de VS een flinke stap naar realisering van de klimaatdoelen van president Biden. Komende week moet het Huis van Afgevaardigden er nog wel over stemmen, maar daarin hebben de Democraten een meerderheid.

"Dit is een ommezwaai in het beleid van de VS", aldus Leo Meyer, voormalig projectleider van de VN-klimaatpanel IPCC en onderhandelaar bij de voorlopers van het Parijs-akkoord. "Biden krijgt voor het eerst zijn zin, nadat president Trump de klimaatdoelen van zijn voorganger Obama terugdraaide."

Maar er zijn nog tal van politieke en financiële ontwikkelingen die roet in het eten kunnen gooien, voegt Meyer eraan toe.

Halvering uitstoot

In de ambitieuze klimaatdoelen van president Biden halveren de Amerikanen de uitstoot van CO2 in 2030, ten opzichte van 2005. Daarmee zou Amerika in de buurt komen van de vereiste reductie om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad, zoals vastgelegd in het Parijs-akkoord uit 2015.

Met de federale maatregelen die nu door de Senaat zijn aangenomen, wordt een CO2-reductie van meer dan 40 procent gehaald. De verwachting is dat de resterende 10 procent uitstootverlaging kan worden bereikt door maatregelen in afzonderlijke deelstaten, zoals de op milieugebied relatief strenge staat Californië.

Het pakket maatregelen dat met minieme meerderheid door de Senaat is goedgekeurd, bevat veel subsidies en belastingvoordelen voor broeikasgas-arme technologieën. Daarmee worden investeringen in schone energie goedkoper. De stimuleringsmaatregelen zullen zo'n 369 miljard dollar kosten. Onder andere windturbines, zonnepanelen en elektrische auto's krijgen een flinke impuls door de maatregelen.

"Het is een belangrijk besluit. Ook omdat het een signaal is naar de buitenwereld", zegt Meyer. "Verschillende andere landen hebben gezien hoe Trump, de Republikeinse partij, maar ook enkele Democraten de afgelopen jaren de Amerikaanse klimaatdoelen afzwakten. Andere landen zeiden tegen Amerika: als jullie niets doen, dan doen wij ook niets. Deze nieuwe wending is een nieuwe kans om China, Brazilië, India en de grote olielanden te motiveren."

Afgelopen vrijdag liet China weten de gesprekken met de VS over klimaatverandering op te schorten, een zet die Meyer betreurt omdat de samenwerking tussen Peking en Washington cruciaal is. "Die samenwerking lag ook aan de basis van het Parijs-akkoord."

Meyer wijst erop dat er verdere Amerikaanse actie nodig is buiten dit grote nationale stimuleringspakket. "Jaarlijks is er financiële steun nodig om ontwikkelingslanden tot meer klimaatactie te bewegen, en onder andere de VS stapt op de financiële rem."

Het pakket aan klimaatmaatregelen bevat opvallend weinig verboden. Uitzondering is de methaanuitstoot, die na 2024 aan banden wordt gelegd. Overigens is de ruimte die de Amerikaanse federale overheid heeft om CO2-uitstoot te begrenzen drastisch ingeperkt door het Hooggerechtshof. In juni besloten de rechters dat de belangrijkste milieuwet in het land, de Clean Air Act, niet mag worden gebruikt om de broeikasgasuitstoot van energiecentrales te reguleren.

Klimaatactivisten zijn teleurgesteld dat er in de onderhandelingen in de Senaat veel concessies zijn gedaan aan de fossiele brandstofindustrie. Gas- en olieboringen blijven doorgaan, kolen- en gascentrales kunnen blijven draaien, en de aanleg van nieuwe pijpleidingen voor fossiele brandstoffen blijft mogelijk. "Dat komt onder andere door de oorlog in Oekraïne", zegt Meyer. "De fossiele brandstofprijzen zijn hoog. De prikkel om meer olie en gas te winnen is sterk. Dat helpt niet om de klimaatdoelen te bereiken."

Race tegen de klok

De klimaatwetenschapper acht het onzeker of Amerika de klimaatdoelen van Biden haalt. "Dat ligt niet aan de techniek en de kosten. De weerstand is vooral politiek en psychologisch. Het is een race tegen de klok. Er wordt in de komende Senaatsverkiezingen een Republikeinse meerderheid verwacht en daarna misschien een Republikeinse president. Die zouden veel wat nu wordt afgesproken kunnen terugdraaien. Het is geen gelopen race."

In het algemeen is Meyer positief gestemd over het nieuws uit de VS. "Amerika is goed voor 12 procent van de werelduitstoot van broeikasgassen. Bij alle vertraging in het bereiken van de doelen van Parijs, speelt Amerika een grote rol. De plannen van Biden, als ze doorgaan, zijn een voorzichtige game changer."