De zomerhits in Oekraïne gaan dit jaar niet over de liefde of de zon
Waar de Nederlandse hitlijsten worden aangevoerd met nummers met titels als In the Stars, I want you en Ferrari, heten de Oekraïense hits van dit moment Naar huis, Fuck you Putin of simpelweg Oorlog. Vrijwel ieder nummer staat in het teken van de oorlog. En er valt meer op aan de Oekraïense muziekontwikkeling.
Zo zijn vrijwel alle hits van dit moment volledig Oekraïenstalig. De Russische taal is grotendeels in de ban gedaan, vertelt muziekjournalist Julian Novak van Moezvar, de Oekraïense variant van 3voor12. "Mensen luisteren veel minder naar Russischtalige muziek en kiezen liever voor een Oekraïens nummer. Dat is een trend die al wel sinds 2014 bezig is."
De reden voor het ongemak bij Russischtalige muziek laat zich raden: de oorlog. Waar zingen in het Russisch voorheen betekende dat een artiest een grotere markt kon aanboren, is het nu juist een afknapper voor het publiek. "Veel populaire artiesten hebben besloten over te stappen op de Oekraïense taal en het bestaande Russischtalige repertoire te wijzigen naar het Oekraïens", zegt Novak.
Waardering van eigen cultuur
Ook een andere bestaande muziektrend is versterkt door de Russische invasie: het verwerken van Oekraïense folklore in de muziek. Het bekendste voorbeeld is de winnaar van het Eurovisie Songfestival, waarbij een oud slaapliedje in een modern jasje werd gestoken, aangekleed door hiphop. Een favoriet van Novak is de nieuwe single van Artem Pivovarov over het Krimgebergte, waarin een traditionele fluit de hoofdrol speelt.
Een van de grootste hits van dit moment is een remake van een lied dat traditioneel wordt gezongen tijdens de Slavische feestdag Ivana Koepala, de viering van de kortste nacht van het jaar. Halverwege het nummer voegt plots de Duitse zangeres Ela zich in de hymne, waarbij in het Duits de Oekraïense veerkracht wordt bezongen.
In de clip is een oude volksdans te zien:
De huidige Oekraïense zomerhits bieden enerzijds troost in zware tijden en anderzijds kracht om door te gaan. Zo zijn er talloze ballads over het verdriet om een dierbare te missen of het vaderland te moeten ontvluchten. Die songteksten komen recht uit het hart, zegt muziekjournalist Novak. "Veel artiesten hebben zelf moeten vluchten of hebben gezien dat hun geboortegrond werd gebombardeerd."
Lied over Johnson
Niet alle liederen gaan over kommer en kwel. Veelzeggend zijn de nummers met strijdbare titels als 'Het z Oekrazjiny' (Ga weg uit Oekraïne) en Attack on Putin. Ook het eigen militaire succes wordt bejubeld in heuse club-bangers. Neem het nummer Welcome to Ukraine van de Oekraïens-Duitse producer JKLN, met een bijpassende clip vol defensief wapengekletter.
Ook politieke statements zijn een geliefd onderwerp, signaleert Novak. "Er is een genre ontstaan van meme-nummers gebaseerd op een bekende uitspraak. Zulke liedjes gaan vaak heel snel viral." Het gaat soms om subtiel gebruik - zoals een quote van de Belarussische dictator Loekasjenko in een lied over dronkenschap - maar soms wordt een citaat ook het onderwerp van het lied.
Zo besloot een Oekraïense komiek een lied te wijden aan de Britse premier Johnson, die liefkozend met de veroekraïniseerde naam 'Johnsonjoek' wordt aangesproken. In het refrein horen we een quote van Johnson op bezoek in Kiev: Dobri den everybody (Goedendag allemaal), gemixt met een hysterische fluit en stevige beat.
De mix is een regelrechte hit geworden:
De gebruikelijke zomerhits over vakantieliefdes en de zon ontbreken in de Oekraïense hitlijsten. Ieder nummer heeft wel een link met de oorlog, de een wat opvallender dan de ander.
Neem het lied met de titel Paljanytsja, vernoemd naar een Oekraïens broodgerecht. Dat lijkt geen relatie met de oorlog te hebben, maar het woord is een zogeheten sjibbolet: een woord waaraan herkend kan worden of iemand een bepaalde taal beheerst. "Voor Russische militairen is paljanytsja een moeilijk woord", vertelt Novak. "Daarom wordt 'paljanytsja' gebruikt om te herkennen of iemand een Russische spion is."
'Het woord blijft plakken in de keel van een Moskoviet', zingt zanger Banar:
