Vertrek Draghi is groot verlies voor stabiliteit in Italië én Europa
De vertrouwensstemming in de senaat waar hij om vroeg, overleefde Mario Draghi. Maar het was niet voldoende om de val van zijn regering te voorkomen. Opnieuw diende Draghi zijn ontslag in bij president Mattarella, en vanochtend werd dat aanvaard. Een Italiaanse politieke crisis dus, die gevolgen heeft voor de hele eurozone.
Om te beginnen bij Italië: de 74-jarige Mario Draghi wordt ook wel de redder van het land genoemd. Hij bracht stabiliteit en voerde een herstelplan uit. "Draghi zit er om het geld binnen te halen voor Italië, uit alle fondsen voor Europa", zegt Arnoud Boot, hoogleraar financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. Daarmee bedoelt hij onder meer het Europese coronaherstelfonds, waarvan Italië 205 miljard euro tegemoet kan zien.
"En hij geeft vertrouwen met zijn reputatie en instelling, waardoor andere nationale regeringspartijen Italië ook willen helpen", voegt Boot daaraan toe.
Dat blijkt ook uit de rente op Italiaanse staatsleningen. Na het vertrek van Draghi loopt de rente die het land moet betalen op staatsleningen fors op. De Italiaanse rente op een 10-jaarslening is inmiddels bijna 3,6 procent. Gisteren schommelde het rentetarief nog rond 3,2 procent.
Geen draagvlak
Binnen de eurozone is Italië de derde economie en dus belangrijk voor het reilen en zeilen van de hele zone. "Italië is belangrijk voor het beleid van de Europese Centrale Bank en of die zijn doelen behalen. Met Draghi aan het roer konden hervormingen worden doorgevoerd in het belang van Italië, maar ook van de eurozone en dus Nederland", zegt econoom Maartje Wijffelaars, die voor de Rabobank de ontwikkelingen in onder meer Italië volgt.
Het gebruik van de euro door Italië staat niet ter discussie met het vertrek van Draghi, denkt ze. Maar zijn opvolger is niet per definitie goed voor de financiële stabiliteit van de eurozone. Want het zijn vooral de populistische partijen die hoge ogen gooien in de peilingen: "Eén ding is zeker: er komt niemand die de rust brengt die er de afgelopen tijd is geweest en dat ga je terugzien op de financiële markten."
"Als er machthebbers in Italië komen die geen enkele moeite doen om bij Europa te horen, neemt de onzekerheid toe. De Europese Centrale Bank (ECB) moet Italië financieel uit de wind houden, maar daar is dan op zo'n moment geen draagvlak voor. En dat betekent uiteindelijk een eurocrisis", stelt Arnoud Boot.
Onzekerheid bij beleggers
De vraag of we aan de vooravond van een eurocrisis staan, dient zich mede aan doordat Italië een torenhoge staatsschuld heeft. Die is anderhalf keer hoger dan het bruto nationaal product. Als gevolg van de stijgende rentes wordt het steeds moeilijker die schuld te financieren. Wel heeft de ECB onlangs besloten om landen met hoge schulden, zoals Italië, tegemoet te komen.
Daarbij helpt dat Draghi de oud-topman van de ECB is. Van beleggers krijgt hij het vertrouwen dat hij en zijn zakenkabinet verstandig omgaan met de schulden in tijden van oplopende rente. Maar zonder hem neemt de onzekerheid bij beleggers toe.
Toch verwacht Wijffelaars niet direct een eurocrisis, ook niet als Italië door de oplopende rentes over hun schulden meer kwijt is of ervoor moet kiezen meer op uitgaven te korten. "Dat is zeker niet prettig, maar betekent niet dat de Italiaanse staatsschuld van de ene op de andere dag niet meer te houden is. Daar gaan toch wel een paar jaar overheen, met de nodige politieke ingrepen."
De euro die uit elkaar barst heeft grote consequenties. Nederland en Duitsland zullen het overleven, maar het zal ons lang bijblijven.
En de euro lijkt nog niet in gevaar als je naar de financiële markten kijkt: die reageren nog rustig. "De markten zijn wel wat gewend. Als we naar de afgelopen tien jaar kijken: men is er steeds meer van uitgegaan dat als puntje bij paaltje komt, de overheid in actie komt. En door de verschillende crises de afgelopen tijd zijn marktpartijen lamgeslagen. Je zou wel meer beweging verwachten", zegt hoogleraar Boot.
Maar het kan zijn dat investeerders onrustig worden door de onzekerheid in de Italiaanse politiek bij nieuwe verkiezingen. En dan kan het toch de verkeerde kant opgaan met de markten. Boot: "De euro die uit elkaar barst heeft grote consequenties. Nederland en Duitsland zullen het overleven, maar het zal ons lang bijblijven."
