Extreme hitte past in trend, laten deze drie diagrammen zien
In het hele land is het tropisch warm vandaag. De hoogste temperatuur werd aan het eind van de middag in Maastricht gemeten: maar liefst 39,5 graden. Daarmee behoort 19 juli 2022 tot de warmste dagen sinds het begin van de metingen. Lange tijd was de 38,6 graden in 1944 het hitterecord. In juli 2019 werd dat record drie dagen op rij gebroken, vandaag gebeurde dat voor de vierde keer.
Deze temperaturen passen in een trend. Aan de hand van drie afbeeldingen laten we zien wat er aan de hand is met ons weer en waarom we deze hitte in de toekomst vaker kunnen verwachten.
Dagen boven 35 graden in Nederland
"Zulke temperaturen zijn nu echt nog wel uitzonderlijk", zegt Karin van der Wiel, klimaatwetenschapper bij het KNMI. Sinds het begin van de metingen van het KNMI, in 1901, kwam het in De Bilt maar negen keer voor dat het meer dan 35 graden werd. Vandaag was het met 35,5 graden de tiende keer.
Het weerstation van het KNMI in De Bilt ligt in het midden van Nederland en wordt vaak gebruikt als graadmeter voor het weer in het hele land.
Extreme hitte in De Bilt tot vandaag:
De klimaatstreepjescode
De kans op warme dagen en zulke temperaturen wordt door klimaatverandering steeds groter, zegt Van der Wiel. Dat kun je volgens haar mooi zien op de 'klimaatstreepjescode'.
Van der Wiel leverde daarvoor de data van 120 jaar temperatuur in Nederland. Elk streepje staat voor een jaar. In jaren met een blauw streepje was het kouder dan het toenmalige klimaatgemiddelde. De rode streepjes staan voor jaren waarin het warmer was dan het langjarig gemiddelde.
"De trend is duidelijk: het wordt steeds warmer", zegt Van der Wiel. "Aan deze streepjescode zie je goed dat klimaatverandering nu al plaatsvindt."
Ook stijgt de temperatuur van warme dagen relatief sneller dan het gemiddelde. "Wereldwijd is de gemiddelde temperatuurstijging (ten opzichte van 1850) nu ruim 1 graad, maar als we specifiek kijken naar die warme dagen, dan zien we dat die nu al 4 graden warmer zijn dan dat ze vroeger waren."
Gemiddelde zomertemperatuur
Ook een heldere trend: de gemiddelde zomertemperatuur. Die loopt gestaag op. Hoe de trend zich in de komende tientallen jaren ontwikkelt, is afhankelijk van verschillende scenario's van CO2-reductie. Van der Wiel: "Als we de uitstoot van broeikasgassen weten te verminderen, in lijn met het klimaatakkoord van Parijs, dan heb je een kleinere toename van de kans op extreme warmte. Maar als de klimaatverandering ongehinderd doorzet dan wordt die kans echt significant hoger."
In de warmste scenario's zitten we in 2050 gemiddeld op 19,2 graden, ruim 1 graad hoger dan nu. Weten we de uitstoot te beperken dan blijft de zomertemperatuur steken tussen de 18,0 en 18,4 graden.
Betekent dit nu dat in de komende decennia 35 graden in de zomer normaal wordt? "Nee, dat blijft een uitzondering. Verwacht niet wekenlang achter elkaar elke dag 35 graden", zegt Van der Wiel. Maar hete dagen krijgen we wel meer. En ook meer weerextremen.
NOS-weerman Peter Kuipers Munneke omschrijft het zo: "Sommige mensen vragen zich af of dit met klimaatverandering te maken heeft. Maar wat er nu in Nederland en Europa gebeurt, ís klimaatverandering. We krijgen met steeds kortere tussenpozen, steeds extremere weersomstandigheden: hitte, droogte, maar ook overstromingen."
Weerman Gerrit Hiemstra noemt het "een blik op het weer van de toekomst". "Dit weer is nu extreem, maar zal binnen enkele decennia gemiddeld zomerweer zijn. Tegelijkertijd komen er nieuwe extremen." Hiemstra wijst erop dat we op den duur ook hier de 41 of 42 graden kunnen halen.
