Inheemse lacrosse-uitvinders vinden erkenning bij World Games: 'Eindelijk'

• Walter Tempelman

  NOS-verslaggever bij World Games

Bij de World Games in Birmingham, Alabama wappert een bijzondere vlag op het lacrosseveld. Paars met dwars over de lengte van het doek een aantal symbolen. Het is de eeuwenoude Hiawatha-riem, de vlag hoort bij de Haudenosaunee.

Dit is het verhaal van de uitvinders van lacrosse, die voor hun eigen volk uitkomen bij het evenement.

De Haudenosaunee leven in het noordoosten van de Verenigde Staten en het zuidoosten van Canada. Ze zijn de inheemse bevolking van dat grensgebied, worden ook wel Irokezen genoemd en vertegenwoordigen zes volken. Van die zes zijn de Mohawk wellicht de bekendste. Hiawatha, de vredestichter, is een Onondaga.

Samen met de vier anderen vormen ze 'het volk van het langhuis': de Haudenosaunee. "We beschouwen onszelf als een soevereine staat, we hebben een eigen paspoort en voelen ons niet in eerste instantie Canadees of Amerikaans, wij voelen ons verbonden met ons eigen volk", vertelt lacrossespeler Cody Jamieson.

Onbaatzuchtigheid

Dat de Haudenosaunee in hun eigen sport aan de World Games mogen deelnemen, is te danken aan een daad van respect en zelden vertoonde onbaatzuchtigheid van Ierland. Dat land stond aanvankelijk op het speelschema.

De Haudenosaunee, die op WK's en andere toernooien mogen deelnemen en de nummer drie van de wereldranglijst zijn, kregen geen uitnodiging voor het evenement. De World Games vallen onder IOC-regels en die schrijven voor dat alleen soevereine staten mogen meedoen.

Het leidde tot grote verontwaardiging in de lacrosse-gemeenschap en er brak (vooral online) protest uit. De organisatie van de World Games besloot tot een koerswijziging en liet weten dat de Haudenosaunee welkom waren. Ierland, nummer twaalf van de wereld, deed een stap terug en gunde de uitvinders van het spel het internationale podium.

"Een gebaar dat ons nederig maakt", zegt Haudenosaunee-speler Jeremy Thompson. "Ons volk voelt zich verbonden met de Ieren, omdat we hen in de negentiende eeuw hebben bijgestaan tijdens de hongersnood toen de aardappeloogst volledig mislukte (the potato famine, red). Dat zij dit nu voor ons doen, is prachtig."

De onbaatzuchtige daad kreeg in Birmingham een extra emotionele lading, doordat een kleine delegatie van het Ierse team opdook om de Haudenosaunee geluk te wensen.

Every child matters

En dus liep het team, ook de vrouwenploeg is vertegenwoordigd, vol trots met de paarse vlag het stadion in bij de openingsceremonie. Daarnaast werd ook de vlag van de 'Every child matters'-beweging, die erkenning wil voor misdaden tegen inheemse kinderen op de Noord-Amerikaanse kostscholen, getoond.

Jamieson: "Het betekent alles voor ons. Ieder van ons heeft zo veel appjes en berichten gekregen van mensen thuis die ons zagen met die vlaggen. Daarin werd benadrukt wat een groot moment dit is. Eindelijk krijgen we erkenning en worden we gezien voor wie we zijn."

Speler Kason Tarbell vult aan: "Het is voor ons nog steeds een strijd. Dat grijpt natuurlijk terug naar het kolonialisme: onze mensen die moesten zien te overleven. De westerse wereld probeert ons nog steeds uit de geschiedenisboeken te wissen. Welnu: hier zijn we met onze vlag, we vechten nog steeds."

Lacrosse

Dat doen de Haudenosaunee dus met lacrosse, het spel met de stick met aan het uiteinde daarvan een netje. Op de World Games wordt een snelle zes tegen zes variant gespeeld op een klein veld, normaal gesproken is het tien tegen tien. De bal wordt overgespeeld via de stick, fysiek contact is toegestaan en het doel is uiteraard om zo veel mogelijk te scoren.

"Lacrosse zit in ons bloed", aldus Thompson. "Op de dag van de ceremonie waarbij we als kind onze eigen inheemse naam krijgen, wordt de hoop uitgesproken dat het kind later een goede zanger, danser, spreker of lacrossespeler wordt."

Het spel heeft voor de originele bespelers een diepere betekenis. Lacrosse kent een spiritueel karakter. Waar het vroeger ook een krijgssport was, waarin jonge mannen van de stam werden voorbereid op oorlog en strijd, willen de goedlachse mannen van nu de boodschap van vrede meegeven.

"Dit spel gaat in essentie niet om hoeveel doelpunten je maakt. Natuurlijk willen wij graag onze wedstrijd winnen, maar we spelen om onze houding te tonen, om karakter te krijgen, om ons verhaal te vertellen. Over wie we zijn."

Zij zijn de Haudenosaunee, uitvinders van lacrosse, maar veel en veel belangrijker: voor het eerst in de geschiedenis vertegenwoordigen ze zichzelf op een groot multi-sportevenement en dragen ze met trots hun paarse vlag met de Hiawatha-riem.