Grote zorgen over Oekraïense burgers in Russische filtratiekampen
De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) maakt zich grote zorgen over de omstandigheden van Oekraïense burgers in zogeheten filtratiekampen. In een nieuw rapport staat dat Oekraïnegezinde mensen hun leven niet zeker zijn.
In april kwam de organisatie met een eerste rapport waarin werd gesproken over gedwongen evacuaties van Oekraïners. Die worden uit door Rusland bezette gebieden in Oekraïne naar Rusland gebracht. In zogeheten filtratiekampen worden deze mensen helemaal doorgelicht.
De OVSE deed vanaf april bijna drie maanden onderzoek naar die kampen en stelt dat er geluiden zijn van mensen die daar keihard ondervraagd worden en vernederende lichamelijke onderzoeken moeten ondergaan. Volgens de organisatie zijn 1,3 miljoen Oekraïners tegen hun wil naar Rusland gebracht. Nog eens tienduizenden mensen zitten in filtratiekampen in door Rusland bezette gebieden in het oosten van Oekraïne.
Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken zijn er zelfs 1,6 miljoen Oekraïners gedeporteerd, onder wie veel kinderen:
Zo vertelt de burgemeester van de door Rusland veroverde stad Marioepol dat sommige collega's op het stadhuis midden in de nacht door Russische troepen werden gewekt en in een auto gezet. Vervolgens werden ze naar Rusland gebracht, of naar gebieden onder controle van Rusland, zoals Donetsk. Daar kwamen ze in een 'filtratiecentrum' terecht.
Volledig gescreend
In die kampen worden mensen volledig gescreend. Hun vingerafdrukken worden afgenomen en er wordt een kopie gemaakt van hun ID. Vervolgens volgt een stevige ondervraging, vaak in het bijzijn van de Russische geheime dienst FSB. Daarin moet duidelijk worden of ze aan Oekraïense zijde hebben gevochten of connecties hebben met het Oekraïense regime.
Als blijkt dat dat het geval is, worden ze gescheiden van de rest van de mensen. Vaak verdwijnen ze dan simpelweg, zegt de OVSE. De organisatie stelt dat ze gevangen worden gezet in Donetsk of Loegansk. In sommige gevallen worden ze ook vermoord. Volgens de Oekraïense ambassadeur bij de OVSE zijn er twintig van dit soort locaties in gebieden die door de Russen zijn veroverd. Rusland zegt met de kampen te willen voorkomen dat "Oekraïense nationalisten" Rusland binnendringen.
Mensen die Rusland niet verdenkt en dus door de screening komen, krijgen een huis toegewezen in Rusland, soms ook in gebieden ver van Oekraïne, zoals Siberië of de poolhaven Moermansk.
De OVSE concludeert dat in de oorlog in Oekraïne op grote schaal het internationaal humanitair recht wordt geschonden.
Oekraïne houdt ook mensen vast
De OVSE heeft ook data verzameld van mensen die door Oekraïne gevangen zijn gezet op verdenking van collaboratie met de Russen. Alleen al in de regio Charkov zitten zo'n 400 mensen vast, op basis van anti-collaboratiewetten die de Oekraïense president Zelensky kort na het uitbreken van de oorlog heeft ingevoerd.
Zij mogen daar dertig dagen worden vastgehouden voordat er überhaupt naar hun zaak is gekeken. Deze mensen 'verdwijnen' tijdelijk: het is voor de Oekraïense autoriteiten toegestaan om informatie over hen al die tijd achter te houden voor naasten.
De organisatie benadrukt dat het voor Zelensky door de staat van beleg in het land mogelijk is geweest elf pro-Russische partijen uit te sluiten. Onder die partijen is ook de partij Oppositieplatform - Voor het Leven; die partij had 25 van de 450 zetels in het Oekraïense parlement. Oprichter en oligarch Viktor Medvedtsjoek zit vast; hij had warme banden met de Russische president Poetin.
