'Neelie Kroes lobbyde heimelijk voor Uber, negeerde verbod Europese Commissie'
Oud-Eurocommissaris en VVD-prominent Neelie Kroes heeft in 2015 en 2016 heimelijk voor het Amerikaanse bedrijf Uber gelobbyd. Tot die conclusie komt het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) dat 124.000 interne documenten van het techbedrijf heeft onderzocht.
In Nederland deden Platform Investico, Trouw en het Financieele Dagblad onderzoek naar de zogenoemde Uber Files. De documenten, die bestaan uit e-mails, notulen, memo's en chatberichten, werden in eerste instantie gelekt naar de Britse krant The Guardian, die ze doorspeelde aan het ICIJ.
Kroes lobbyde voor Uber, hoewel de Europese Commissie haar expliciet had verboden om een functie bij het techbedrijf aan te nemen. Het bedrijf wilde via de oud-Eurocommissaris invloed uitoefenen op de taxiwetgeving en op een strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie. Kroes zocht uit naam van Uber contact met verschillende bestuurders en topambtenaren en met premier Rutte.
In een reactie zegt Kroes tegen Investico dat er geen sprake was van een formele of informele rol bij Uber voor haar officiële aanstelling in 2016. Ze stelt dat ze vanaf begin 2015 toestemming had om als speciaal gezant op te treden voor een Nederlandse overheidsdienst, om in die rol start-ups naar Nederland te halen.
Ze werd al als lid van de Europese Commissie gevraagd om toe te treden tot de adviesraad van Uber. Vrijwel direct nadat ze in november 2014 was gestopt als Eurocommissaris begon ze met het behartigen van de belangen van het bedrijf, zij het informeel. Eind 2015 vroeg ze toestemming aan de Europese Commissie om toe te treden tot het orgaan dat advies geeft aan de hoogste baas van Uber.
Maar de ethische commissie wees dat verzoek af omdat het in strijd was met de gedragscode voor oud-Eurocommissarissen. Ook commissievoorzitter Juncker wees het verzoek van Kroes af, met het oog op haar eerdere verantwoordelijkheden. Hij droeg haar op om een afkoelperiode in acht te nemen, die is ingesteld om belangenverstrengeling te voorkomen van Eurocommissarissen die na hun Brusselse carrière lobbyen voor bedrijven.
Kroes bleef na de afwijzing toch informeel lobbyen en kreeg rechtstreeks opdrachten van de leiding van Uber. Zo sprak ze in 2015 met onder anderen premier Rutte, de toenmalige VVD-ministers Kamp en Schultz, staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu en minister Dijsselbloem van Financiën. Direct nadat in 2016 de afkoelperiode was verstreken trad ze toe tot de adviesraad, tegen een vergoeding van twee ton per jaar.
Speciaal gezant
Hoogleraar Christoph Demmke, expert op het gebied van integriteit en adviseur van het Europees Parlement, vindt het een "duidelijk geval van belangenverstrengeling", zegt hij tegen Investico. Voor het schenden van Europese gedragscodes kan Kroes haar pensioen verliezen.
Volgens emeritus-hoogleraar bestuurskunde Leo Huberts maakt het niet uit dat ze pas in 2016 formeel in dienst kwam bij Uber. Hij zegt dat er breder moet worden gekeken dan alleen naar formele dienstverbanden.
Het ministerie van Economische Zaken, waar de dienst onder valt, zegt dat zo'n gezant helemaal geen ministers of ambtenaren hoort te benaderen uit naam van een bedrijf. Overigens werd Uber in 2014 al gewaardeerd op 51 miljard dollar en was het om die reden al geen start-up meer.
