Groei Nederlandse economie valt stil door Russische agressie en energieprijzen
De Nederlandse economie is aan het afkoelen, na het snelle en krachtige herstel van de coronarecessie. De impact van de Russische agressie tegen Oekraïne, de energieprijzen en de haperende wereldhandel zetten een rem op de economische groei. Die valt dit jaar nagenoeg stil, en zal pas aan het eind van het jaar weer aantrekken.
Over het hele jaar genomen blijft er dankzij het sterke begin nog een groei over van 2,8 procent, zo stelt De Nederlandsche Bank (DNB) in de nieuwe Economische Ontwikkelingen en Vooruitzichten.
De gemiddelde inflatie komt dit jaar uit op een uitzonderlijke 8,7 procent, door de dure energie en de gestegen prijzen van levensmiddelen en veel goederen en diensten. Pas volgend jaar zal de inflatie naar verwachting gaan afnemen, naar 3,9 procent in 2023 en 2,4 procent in 2024. De hoge inflatie holt het reële inkomen van huishoudens uit en drukt de consumptie in de loop van 2022.
Huishoudens worden niet in gelijke mate geraakt door de forse en schoksgewijze prijsstijgingen van energie en voedingsmiddelen. Met name huishoudens met lage inkomens zijn kwetsbaar. Zij besteden een relatief groot deel van hun inkomen aan energie en hebben vaak geen financiële buffer, met mogelijk energiearmoede tot gevolg. "We worden door de hoge inflatie hoe dan ook allemaal collectief armer", zegt DNB-directeur Olaf Sleijpen.
Volgens DNB kan de overheid het inkomensverlies door hogere energieprijzen niet voorkomen, maar moeten maatregelen voor compensatie gericht zijn op de groepen die het hardst worden geraakt en koopkrachtsteun het meest nodig hebben. De accijnsverlaging van benzine en diesel is niet echt gericht op de groep met lagere inkomens want die hebben niet altijd een auto. Die maatregel is wat DNB betreft dan ook niet permanent, net als andere reeds genomen maatregelen als de verlaging van de energiebelasting.
De krappe arbeidsmarkt, met overal personeelstekorten, houdt ook nog wel een tijdje aan. De combinatie van krapte en hoge inflatie leidt tot loonstijgingen: DNB rekent op een gemiddelde stijging van de contractlonen bij bedrijven van 3 procent dit jaar en 4 procent in 2023 en 2024.
Loonstijgingen kunnen voor werkenden een deel van de effecten van de hoge inflatie opvangen, maar DNB waarschuwt voor automatische prijscompensatie. Die zou de inflatie alleen maar verder aanwakkeren. "Het is niet verstandig als de lonen haasje-over spelen en net zo hard stijgen als de inflatie, want je wilt geen loon-prijsspiraal", zegt Sleijpen.
Recessie
Gezien de grote onzekerheid rond de duur en het verloop van de oorlog in Oekraïne heeft DNB ook een alternatief economisch scenario opgesteld. Daarbij pakt de economische impact van de oorlog nog zwaarder uit, met meer onzekerheid, hogere energie- en voedselprijzen en een grotere afname van de wereldhandel.
Als de toevoer van Russische olie en gas helemaal stopt, raakt dat ook bedrijven en valt de productie uit. In dat geval neemt de economische groei verder af en koerst de economie in 2023 af op recessie, en stijgt de inflatie naar 10,8 procent.