CPB: betalingsproblemen voor 1,2 miljoen huishoudens bij donker scenario

Vooral lage inkomensgroepen en uitkeringsgerechtigden lopen risico om door de gestegen prijzen betalingsproblemen te krijgen. Tussen de 670.000 en 1,2 miljoen huishoudens kunnen bij blijvend hoge prijzen moeite krijgen met het betalen van de noodzakelijke rekeningen, blijkt uit een stresstest van het Centraal Planbureau.

Dat komt neer op tussen de 9 en 15 procent van alle huishoudens. Als je alleen naar de laagste inkomens kijkt, loopt dat zelfs op tot 85 procent. Volgens de onderzoekers bereiken de huidige koopkrachtmaatregelen van het kabinet niet het gewenste doel.

Donker scenario

De onderzoekers hebben gekeken naar twee scenario's. In het mildste scenario zijn de energieprijzen drie keer zo hoog als in januari 2021. Dan komen 170.000 extra huishoudens geld tekort, boven op de 500.000 huishoudens waarvoor dat al gold. In het donkere scenario is gerekend met energieprijzen die zeven keer zo hoog zijn als in januari 2021. In dat geval komen daar 650.000 huishoudens bij.

Het prijsniveau ligt volgens het Centraal Planbureau op dit moment tussen die twee scenario's in. De energieprijzen zijn in mei nog iets onder het donkere scenario, die van brandstof iets boven het donkere scenario. De voedselprijzen bevinden zich volgens het CPB nog een stuk onder het donkere scenario.

Laagste inkomens

Vooral mensen met de laagste inkomens kunnen in de problemen komen. Van de mensen die tot 120 procent van het sociaal minimum verdienen, krijgt 85 procent betalingsproblemen in het donkere scenario, berekende het CPB. Dat gaat om 480.000 huishoudens. Van de huishoudens die tussen 120 procent van het sociaal minimum en modaal zitten is dat ongeveer een kwart. Dat gaat om 560.000 huishoudens.

De onderzoekers hebben ook gekeken naar de buffers die huishoudens hebben. Van de groep die financieel in de problemen zit, heeft ongeveer de helft genoeg spaargeld om de prijsstijgingen meer dan een jaar op te vangen. In het donkere scenario kunnen zo'n 350.000 huishoudens het drie maanden vol houden met hun spaargeld.

Tijdelijk beleid niet voldoende

Volgens de onderzoekers zijn de tijdelijke maatregelen die het kabinet heeft aangekondigd, zoals de accijnsverlaging op brandstof en de belastingverlaging op energie, niet voldoende voor veel kwetsbare huishoudens. Het CPB zegt dat dit soort algemene maatregelen ook niet het doel bereikt: betaalbaarheidsproblemen bestrijden.

De tegemoetkoming voor de energierekening van 800 euro voor de laagste inkomens is slechts deels effectief, zeggen de onderzoekers. Het bedrag is voor veel mensen te laag en het bereikt niet alle mensen die het nodig hebben.

Het verhogen van de bijstand en andere uitkeringen en het verhogen van het minimumloon zijn kansrijkere oplossingen, zeggen de onderzoekers.