'Duitse ziekenhuizen kunnen inhaalzorg voor een deel overnemen'
De ruim 300 ziekenhuizen in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen kunnen op grote schaal bijdragen om de lange wachtlijsten in Nederland weg te werken. Dat zegt Alex Friedrich, de bestuursvoorzitter van het academische ziekenhuis in Münster - waar al eerder Nederlandse patiënten werden behandeld.
Het aanbod komt kort na de zoveelste somber stemmende cijfers in de maandelijkse Monitor Toegankelijkheid van Zorg van de Nederlandse Zorgautoriteit. De wachtlijsten nemen niet af. In april wachtten 100.000 tot 120.000 patiënten al maanden op een operatie. Dat is sindsdien niet veranderd.
Volgens de Groningse hoogleraar Gezondheidseconomie Jochen Mierau voldoet de Nederlandse zorg daarmee feitelijk niet meer aan de wettelijke zorgplicht.
Wachttijd is in Duitsland enkele weken
Een snelle oplossing vanuit de eigen zorgsector is niet in zicht. Volgens de NZa is het ziekteverzuim onder zorgpersoneel nog steeds erg hoog. Dat komt bovenop het structurele personeelstekort.
Voorzitter Ad Melkert van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen zei begin dit jaar al tegen vakblad Skipr dat de inhaalzorg dit jaar niet weggewerkt wordt. "Een belangrijk deel zal pas volgend jaar plaatsvinden. Dan schets ik nog het gunstige scenario: dat er na omikron geen nieuwe grote besmettingsgolf aankomt."
Friedrich, die jarenlang als hoogleraar en arts-microbioloog in Nederland werkte, ziet mogelijkheden om te helpen. Qua zorgcapaciteit is dat volgens hem haalbaar. Noordrijn-Westfalen, dat grenst aan Nederland, heeft ongeveer net zoveel inwoners als Nederland, maar veel meer ziekenhuizen.
"Waar Nederland er ongeveer 90 ziekenhuizen heeft, hebben wij er 330. Ook bij ons moeten patiënten nu wachten door de pandemie. Maar dat is slechts een paar weken tegen maanden of langer in Nederland. Als Nederlanders op aanzienlijke schaal ook ingepland worden, zouden de Duitse patiënten misschien drie à vier weken moeten wachten. Voor veel aandoeningen is dat acceptabel."
Masterplan
Hij pleit ervoor dat de Nederlandse overheid een meerjarig akkoord sluit met Noordrijn-Westfalen om op grote schaal gezamenlijk de Nederlandse wachtlijsten aan te pakken.
"Een dergelijk akkoord is noodzakelijk als zo'n masterplan een succes moet worden. Onze bedden liggen immers in principe al vol met onze eigen patiënten. Maar als Duitse ziekenhuizen gegarandeerd op jaarbasis een groot aantal Nederlandse patiënten kunnen verwachten, nemen we ze mee in onze jaarplanning. Want dan loont het om ruimte te maken."
Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) blijkt echter niet heel erg enthousiast.
Ingewikkeld
"Het is niet zo simpel. Als je in Duitsland wordt geopereerd moet je nog wel nazorg krijgen in Nederland. Het is niet gezegd dat die beschikbaar is", zegt VWS-woordvoerder Joeke Kootstra. "Daarbij wil ik erop wijzen dat in de grensregio zorgverzekeraars al via zorgbemiddeling patiënten in onze buurlanden laten helpen."
Friedrich bevestigt dat Nederlandse zorgverzekeraars nu al zorg contracteren over de grens. "Maar dat gebeurt op kleine schaal omdat onze bedden al vol zijn en er slechts af en toe plek is. Daarmee verminder je extreem lange wachttijden niet. Als onze overheden grensoverschrijdende zorgbeleid maken, weten Duitse ziekenhuizen dat er gegarandeerd veel Nederlandse patiënten zullen komen. Dan kun je grote slagen maken."
Volgens Kootstra is voor een groot deel van de patiënten een behandeling in het buitenland geen passende optie. Daarom ziet zij een grootschalig plan niet als een goede oplossing. "Denk bijvoorbeeld aan de nazorg die patiënten nodig hebben. Daarvoor moet óf capaciteit zijn in Nederland, óf een patiënt moet voor alle vervolgafspraken afreizen naar het buitenland. Ook zijn er veel patiënten die niet in het buitenland geholpen willen worden, bijvoorbeeld vanwege een langdurige behandelrelatie met een arts in Nederland."
De Patiëntenfederatie laat weten de kanttekening van VWS te delen. Tegelijkertijd zou onderzoek naar dit plan geen kwaad kunnen. Er zullen ongetwijfeld patiënten zijn die wél de keuze willen hebben om elders behandeld te worden als de wachtlijsten niet verdwijnen.
'Eigen arts blijft betrokken'
"Het is ook niet de bedoeling dat we de Nederlandse artsen passeren", zegt Friedrich. "Er moet een Nederlands-Duits zorgpad gemaakt worden waarin de patiënt door de eigen arts wordt begeleid."
Juist vanwege de kanttekeningen van het ministerie is het volgens Friedrich belangrijk dat Nederland en Noordrijn-Westfalen werk maken van een akkoord voor grootschalige grensoverschrijdende zorg. Oplossingen voor kwesties als nazorg kunnen volgens Friedrich via zo'n akkoord worden uit onderhandeld.
