Vertrekkend SCP-directeur Putters: 'Corona maakte kloof zichtbaarder'

Het lukt de politiek nog altijd niet om de kloof tussen burgers te dichten, stelt Kim Putters. De directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) neemt vandaag afscheid.

Putters was negen jaar lang directeur van het SCP. Hij kan zich zijn eerste werkdag goed herinneren. "Ik had een aparte eerste werkdag. Ik belandde zelf in het ziekenhuis omdat ik tegen een glazen draaideur opliep. Ik kon dus meteen zelf ervaren hoe het in de zorg is", zei Putters in het NOS Radio 1 Journaal.

Invloedrijkste Nederlander

Dat zijn invloed tijdens zijn functie bij het SCP groot was, blijkt wel uit het feit dat hij door de Volkskrant twee jaar achter elkaar is uitgeroepen tot de invloedrijkste Nederlander, in 2019 en 2020. "Putters kent die samenleving van onder tot boven. Door zijn functie en vele nevenfuncties verkeert de PvdA'er in de hoogste kringen, van kabinet en koninklijk huis", schreef de Volkskrant in 2019.

In die tijd is er volgens Putters "niet eens zo heel veel" veranderd in het land. "We weten al heel erg lang dat de kansenongelijkheid in ons land groot is, dat de verschillen tussen groepen groot zijn. Maar twee jaar coronacrisis heeft ze veel meer zichtbaar gemaakt."

Toen hij aan zijn functie als directeur begon had hij een aantal doelen voor zichzelf gesteld. Een daarvan was om de menselijke maat van het beleid in het vizier te houden. "Redeneert de overheid voldoende vanuit mensen? Kan het beter, kan het simpeler en waar gaat het verkeerd. Daarbij wilde ik continu de vinger aan de pols houden."

Kloof

De directeur stelt dat er een groep in de samenleving is die "veel minder makkelijk meekomt. Zij vinden minder makkelijk werk, hebben een lagere levensverwachting en hebben minder kansen in het onderwijs."

Dat komt niet omdat deze groep minder hard werkt, denkt hij, maar omdat zij bijvoorbeeld een lager schooladvies krijgen of omdat zij in armoede leven. "We zien dat er allerlei goedbedoeld beleid is om de kloof tussen mensen met wie het goed gaat en mensen met wie het minder goed gaat te dichten. Maar dat lukt eigenlijk steeds niet."

"De politiek heeft te lang gedacht dat het wel meeviel met de kloof in de samenleving", denkt Putters:

Begin dit jaar riep het SCP het kabinet op om meer vanuit de burgers te redeneren, onder meer om de kloof te dichten die er is tussen burgers onderling en bepaalde groepen burgers.

Te lang heeft de politiek daarmee gewacht, zegt Putters daar nu over. En te lang werd gedacht dat het wel meeviel. "Maar die kloof blijkt veel fundamenteler en veel dieper te zijn. Het is niet alleen maar dat je geen vaste baan kunt vinden."

Korter leven

De jaarlijkse Sociale Staat van Nederland-rapporten die het SCP uitbracht wezen bovendien uit dat mensen met minder scholing zeven jaar korter leven dan mensen met een academische opleiding en relatief vaker lichamelijke beperkingen hebben. Ook kunnen deze mensen minder makkelijk aan een woning komen, voegt Putters toe.

"Iedereen kan op dit moment moeilijk aan een woning komen, maar als je al niet eens een vaste baan hebt is het helemaal ingewikkeld. Dat betekent dat je ook later begint bijvoorbeeld aan een gezin en dat je moeilijk om- en bijscholing kan betalen. En als je dan ook nog eens mantelzorg erbij moet doen, dan komt er wel heel veel samen."

Hoewel hij niet met concrete oplossingen komt, zegt hij dat de overheid 'de menselijke maat' meer in de gaten moet houden. "Rekening houden met mensen is meer dan een opiniepeiling of het nagaan wat de mening van mensen is. Je moet je als overheid echt verdiepen in wat er aan de hand is. Wat betekenen de problemen die er bijvoorbeeld in de jeugdzorg zijn echt voor mensen?"

Bij zijn afscheid wil hij echter ook benadrukken dat een groot deel van de Nederlanders het goed heeft. "We leven in een van de meest welvarende landen in de wereld en met heel veel mensen gaat het goed. Maar als de overheid beleid maakt dat in de praktijk niet uitvoerbaar is, dan heeft ook iedereen daar last van."

Om het vertrouwen in de overheid weer te vergroten noemt hij het "ongelofelijk belangrijk dat dat beleid meer uitvoerbaar wordt en dat ook die kloof overbrugd wordt".