Oude bezwaren aan de kant gezet: Zweedse sociaaldemocraten willen bij NAVO
Na Finland heeft ook Zweden aangekondigd dat het land NAVO-lidmaatschap gaat aanvragen. De Zweedse Sociaaldemocratische Arbeiderspartij, die de regering vormt, is voor toetreding tot het militaire bondgenootschap. "Als Zweden het enige land aan de Oostzee is dat geen NAVO-lid is, zouden we zeer kwetsbaar zijn", lichtte premier Andersson toe in een persconferentie.
"Het beste voor de veiligheid van Zweden en het Zweedse volk is nu om lid te worden van de NAVO. We vinden dat Zweden de officiële veiligheidsgaranties nodig heeft die bij NAVO-lidmaatschap horen." Met de steun van de sociaaldemocraten tekent zich in het Zweedse parlement een meerderheid af voor een Zweeds NAVO-lidmaatschap.
Dit vinden de Zweden zelf van de aankondiging:
Secretaris-generaal Stoltenberg van de NAVO heeft zich eerder al positief uitgelaten over Zweeds en Fins NAVO-lidmaatschap, dat hij "historisch" zou vinden. De NAVO-chef benadrukt al langer het NAVO-principe dat de deur van het bondgenootschap altijd open staat voor soevereine landen.
Historische breuk
De aankondiging is een breuk met het verleden van de partij, die al decennia de boot afhoudt en historisch pleitbezorger is van Zweedse onpartijdigheid bij conflicten, wat al ruim tweehonderd jaar Zweeds beleid is. Vanuit die positie zet Zweden zich op het wereldtoneel vaak in voor vrede.
Een beroemde pacifist die Zwedens neutraliteit hiervoor aanwendde was de in 1986 vermoorde sociaaldemocratische premier Olof Palme. In die rol zette het boegbeeld van de internationale vredesbeweging zich onder meer jaren in voor nucleaire ontwapening, het ANC van Nelson Mandela in Zuid-Afrika en de Palestijnse kwestie. Ook trad hij op als bemiddelaar in de oorlog tussen Irak en Iran (1980-1988).
De Russische inval in Oekraïne heeft, net als in Finland, tot nieuwe inzichten geleid over de Zweedse betrekkingen met het militaire bondgenootschap. De roep in Zweden om lid te worden van de NAVO is sindsdien aangezwollen.
Waarom is te zien in deze explainer:
Premier Andersson zegt dat Zweden wel kwetsbaar zal zijn tijdens het aanvraagproces. Het artikel waarmee NAVO-lidstaten hebben vastgelegd dat ze een aanval op één lidstaat beschouwen als een aanval op alle lidstaten (artikel 5 van het NAVO-handvest) is dan nog niet van kracht. Zweden overlegt nog over de veiligheidsgaranties die de NAVO gedurende die periode wel kan bieden.
Andersson voegde in haar persconferentie wel toe - ongetwijfeld Palmes standpunten over kernwapens indachtig - dat er wat haar en haar partij betreft geen kernwapens op Zweeds grondgebied gestationeerd mogen worden als Zweden NAVO-lid is. Alleen zo kan het NAVO-lidmaatschap volgens haar worden verenigd met het streven naar een kernwapenvrije wereld.
Nu de sociaaldemocraten overstag zijn, wordt een officiële aanvraag voor NAVO-lidmaatschap binnen enkele dagen verwacht. Morgen spreekt het Zweedse parlement erover en in theorie zou de aanvraag direct daarna gedaan kunnen worden.
