Crisisland Libanon stemt, jonge kandidaten houden de hoop erin

• Daisy Mohr

  Correspondent Midden-Oosten

Felle debatten over de toekomst van een land op het randje van de afgrond. Veel Libanezen zijn het, zoals zo vaak, met elkaar oneens. Maar een ding weten ze zeker: er moet een oplossing komen voor de ongekende economische en politieke crisis waar het land zo diep in verzeild is geraakt. Vandaag kiezen de Libanezen een nieuw parlement, bij de eerste verkiezingen sinds de massale straatprotesten in 2019 begonnen.

"Het is lastig maar leuk!" Opgetogen wandelt Verena El-Amil door haar kiesdistrict even buiten de hoofdstad Beiroet. "Ik wil verandering. Libanon heeft zoveel te bieden. Ik wil deel uitmaken van die verandering. Ik zie kansen; er zijn alternatieven. Ik wil vechten voor mijn Libanon."

El-Amil, 26, is de jongste kandidaat én vrouw. Van de 1043 kandidaten voor het 128-koppige parlement zijn er 155 vrouw, historisch veel. "Jammer dat dit 'veel' is", zegt El-Amil. "Daar gaan we ook aan werken."

Ze protesteerde in 2019 eindeloos op het centrale plein in Beiroet. "We zijn onder zware druk uiteindelijk naar huis gegaan. Toen kwam de coronapandemie en ook de economische crisis. Daarna de explosie in de haven, het was een combinatie."

Libanon kreeg inderdaad klap na klap de afgelopen jaren. Een overzicht:

El-Amil is van mening dat een zetel in het parlement een goede plek is om te vechten tegen de corruptie en vriendjespolitiek die haar land de afgrond in hebben gestort.

Ze studeerde rechten in Beiroet en daarna aan de Sorbonne in Parijs. Ze kreeg daar een baan aangeboden, maar kwam terug om in Libanon te werken. Ze is nu lid van de orde van advocaten in Beiroet.

"Mijn generatie is weggetrokken", zegt ze. "90 procent van mijn vrienden woont in het buitenland. Er is hier geen kans een behoorlijke baan te vinden en een toekomst op te bouwen. Dat komt door de economische crisis plus de ontberingen die daaruit voortvloeien. Bovendien hebben we een collectief trauma door de explosie in de haven."

Of ze een goede kans maakt, durft El-Amil niet met zekerheid te zeggen: "Als het niet lukt, wil ik tenminste kunnen zeggen dat ik het geprobeerd heb. Anders krijg ik later spijt."

Want er zijn obstakels. De macht van de sjiitische militante en politieke Hezbollah wordt door veel Libanezen ervaren als die van een staat binnen een staat. Zowel voor als achter de schermen hebben ze de macht over veel staatsinstellingen. Echte verandering is in Libanon onmogelijk zonder Hezbollahs macht in te perken. Ze blokkeren beslissingen en sturen aan op hun pro-Iraans-Syrische agenda.

Hezbollahstrijders zijn zwaar bewapend en goed getraind. Voor westerse landen is Hezbollah een terroristische organisatie. Samen met hun politieke bondgenoten, het sjiitische Amal en de christelijke Vrije Patriottische beweging, vormt hun grote macht dan ook een obstakel voor internationale hulp en steun.

Gevaarlijke confrontatie

"Samen met het nepotisme en het cliëntelisme van de milities die na de burgeroorlog politieke partijen werden, is Hezbollah ons grootste probleem", zegt de onafhankelijke kandidaat Mark Daou (43). "We confronteren ze, want dit is uiteindelijk ons land."

De politieke confrontatie met Hezbollah kan gevaarlijk zijn. Zeker sjiitische kandidaten die zich tegen Hezbollah uitspreken, kunnen rekenen op een reactie. Onafhankelijke kandidaten hebben te maken met veiligheidsincidenten, intimidatie en er zijn berichten over doodsbedreigingen. De partijen die de macht hebben doen er alles aan om concurrentie uit te schakelen.

Dat weerhoudt Daou niet. "Een politiek tijdperk loopt ten einde. Nieuwe gezichten die die politieke verandering moeten leiden in plaats van het gewoon maar aan te kijken. Niet langer de traditionele partijen maar nieuwe bewegingen. We maken een zeer goede kans, het ziet er goed uit voor ons."

Hij vertelt hoe lastig het is campagne te voeren in een land waar het bankensysteem niet functioneert en waar er op verkiezingsdag, net als elke dag, op veel plekken urenlang geen elektriciteit zal zijn. Toch verwacht hij een hoge opkomst. "Het is een noodzaak, we proberen ons eigen leven te redden. Natuurlijk zijn de gevestigde partijen niet geïnteresseerd in verandering. Dit is hun nalatenschap. Ze willen alle wanpraktijken en diefstal van de afgelopen dertig jaar verdoezelen."

'Doet pijn om mensen zo te zien'

In een buitenwijk van Beiroet staat Reema de zoveelste verbaasde klant te woord in haar groentewinkel. Dat een kilo tomaten in korte tijd bijna in prijs is verdubbeld, kan zij ook niet helpen. "Mensen kopen het absolute minimum. Minder dan ze nodig hebben. Ze kunnen het niet betalen", vertelt ze.

Het begon voor veel Libanezen met het schrappen van vlees. Maar nu zijn ook groente en fruit voor veel mensen onbetaalbaar. Reema: "Ik heb mijn klanten nog nooit zo weinig zien kopen, het doet pijn om mensen zo te zien."

Volgens de Wereldbank verkeert Libanon in een van de grootste economische crises in de afgelopen 150 jaar ter wereld. Zeker drie kwart van de zes miljoen Libanezen leeft inmiddels onder de armoede grens. Basisproducten zijn voor velen onbetaalbaar.

"We zien hier al jaren dezelfde gezichten of hun kinderen en kleinkinderen. Verandering, dat hebben we nodig. Kan het hier nog slechter dan het nu is?" En dat zie je bij veel kiezers. Een mengsel van cynisme en apathie. Toch gaat Reema stemmen: "Ik ga en zal voor een nieuwe kandidaat kiezen. Ik heb weinig hoop maar ze verdienen een kans. Niemand verwacht een wonder, maar laten we hopen dat het de weg zal zijn naar verbetering."