Nieuw heldenverhaal dient zich aan in NBA, met Kameroener favoriet voor MVP
MVP! MVP! MVP!
Van die leus krijgt iedere basketballer kippenvel. Een uitverkiezing tot 'most valuable player' van de competitie is voor NBA-spelers een kroon op het Amerikaanse basketbalseizoen. Een titel die tot in de eeuwigheid aan je naam verbonden blijft.
Zeker in de Verenigde Staten - waar Amerikanen smullen van een goed heldenverhaal - is de MVP-verkiezing heilig, ook al gaat de felbegeerde prijs dit seizoen voor het vierde jaar op rij niet naar een speler uit de VS. Een Griek, een Serviër en een Kameroener zijn de kanshebbers.
Nikola 'The Joker' Jokić uit Servië won al in 2021, Giannis 'The Greek Freak' Antetokounmpo in 2020 en 2019. Volgens kenners is dit het jaar dat de 127 kilo zware, 2,13 meter lange center van Philadelphia 76ers de MVP-award krijgt: Joel Embiid uit Kameroen.
Hoe is het mogelijk dat een lange slungel uit de miljoenenstad Yaoundé zich tussen die MVP-grootheden dunkt? Als tiener droomt Embiid, zoon van een kolonel, over een carrière als professioneel volleyballer - tot een oom hem op 15-jarige leeftijd influistert: ga basketballen.
Embiid blijkt gevoel te hebben voor de basket, meldt zich in 2011 als 16-jarige bij een basketbalkamp van landgenoot Luc Mbah A Moute, destijds speler van Milwaukee Bucks, die in Kameroen trainingskampen organiseert, en bemachtigt zo uiteindelijk een Amerikaanse sportbeurs bij de universiteit van Kansas.
Na een jaar college-basketbal pikken de 76ers Embiid in 2014 als derde keus op in de draft, de poel waaruit NBA-teams jaarlijks vers talent vissen.
Na acht jaar van ups en downs door blessures, heimwee, wennen aan het NBA-niveau, een haat-liefdeverhouding met de 'Philly'-fans en kritiek van levende legendes Shaquille O'Neal en Charles Barkley, lonkt nu de prijs van 'beste speler ter wereld'.
"Mijn leven is als een film", duidde de Kameroener zijn carrière al eens. Schuchter is de zachtaardige reus met de stem van een tenor allerminst. Via sociale media flirtte hij regelmatig met zangeres Rihanna en reality-ster Kim Kardashian. Ook juicht hij hartstochtelijk voor Real Madrid en Max Verstappen.
Dit jaar neemt Embiid de in de afgelopen jaren zo diep gezonken 76ers op zijn rug. De center noteerde in het reguliere seizoen gemiddeld 30,6 punten, 11,7 rebounds en 4,2 assists. In de afgelopen veertig jaar deed geen speler op zijn positie hem dat na.
Product van NBA Africa
Klinkt als een gelukstreffer van een boomlange jongen met uniek talent, die met een portie geluk in eigen land werd ontdekt? Uniek talent, dat zeker. Maar geluk? Noem Embiid gerust het eerste enorme succesproduct van investeringen die de NBA sinds twee decennia doet in het Afrikaanse basketbal.
Sinds 2001 helpt de NBA intensief bij de organisatie van internationale trainingskampen onder de noemer 'Basketball without Borders'. Zo kwam het kamp van Mbah A Moute in Kameroen, waar Embiid werd ontdekt, ook tot stand.
De fysieke aanwezigheid van de NBA op het Afrikaanse continent is niet te missen. In Zuid-Afrika staat een hoofdkantoor, in verschillende landen helpt het trainingskampen te organiseren en in Senegal runt de bond een academie waar de grootste talenten van het werelddeel een basketbalopleiding krijgen.
Die grootschalige aanwezigheid roept vragen op. Wat wil de NBA daar? Geld verdienen? De grootste Afrikaanse talenten oppikken?
'Basketbaldiplomatie'
Dat de NBA de grens overgaat, is niets nieuws. "Al in de jaren tachtig ondernam de NBA actie om haar product internationaal te maken", zegt historicus Lindsay Sarah Krasnoff, die namens de afdeling International Studies en Diplomacy van de Universiteit van Londen onderzoek doet naar 'basketbaldiplomatie' op het Afrikaanse continent.
Voor dat onderzoek sprak Krasnoff in het voorjaar van 2020 onder anderen met FIBA Africa-voorzitter Alphonse Bilé, die zei dat er flinke scepsis was toen de NBA net begon met de projecten.
"We veronderstelden dat de NBA alleen op zoek was naar exceptioneel, Afrikaans talent voor eigen promotie." Ook werd met tegenzin gekeken naar hoe NBA Africa opereerde, zei Bilé tegen Krasnoff. "Maar die misverstanden zijn iets van het verleden. De resultaten zijn zichtbaar", verwees Bilé naar Embiid en andere Afrikaanse sterren.
Twijfels over de intenties van de NBA verdwenen in 2021 nog meer toen NBA-baas Adam Silver, in nauwe samenwerking met en naar een idee van wereldbasketbalbond FIBA, onder de vlag van NBA Africa een ware continentale competitie aankondigde. De Basketball Africa League (BAL), bestaande uit twaalf teams uit verschillende landen, speelde dat jaar het eerste volledige seizoen.
"De BAL is een belangrijke stap in onze voortdurende ontwikkeling van het basketbal in Afrika", zei Silver destijds, ook als economische motor om kansen te creëren in de sport, media en technologie.
Als ambassadeurs trok de BAL onder anderen de voormalige Amerikaanse president Barack Obama en oud-NBA-ster Dikembe Mutombo uit Congo uit de kast.
Aan de investering van de NBA in Afrika en de BAL zit volgens Krasnoff ook een geopolitiek tintje. Want ook in andere werelddelen breidt de NBA zijn invloeden uit.
In India en Australië begon de NBA opleidingscentra vergelijkbaar met die in Senegal, en ook in Mexico. Ook in China was de NBA actief, maar die relatie bekoelde in het najaar van 2019 na een diplomatiek relletje dat ontstond nadat Houston Rockets-baas Daryl Morey in een tweet steun had uitgesproken voor de betogers in Hongkong.
Dat de NBA nu vol heeft ingezet op Afrika kan volgens Krasnoff gezien worden als "een berekende beslissing, ervan uitgaande dat vergelijkbare mogelijkheden in China er misschien niet meer zijn".
Blijft de vraag hangen hoeveel impact de overzeese praktijken van de NBA en FIBA hebben op de gewone Afrikaan. Want hoe moet het verder met de jongen die uiteindelijk niet 'de volgende Embiid' is? Naast het verhogen van het basketbalniveau in Afrika helpt de BAL volgens Krasnoff bij een ander belangrijk aspect: onderwijs.
"De NBA Academie en het SEED-project (een opleidingsinstituut opgericht door BAL-voorzitter Amadou Gallo Fall, red.) zorgen ervoor dat er ook een pad wordt geboden naar een universitair diploma", vertelt Krasnoff. "Als erkenning voor het feit dat een professionele basketbalcarrière niet voor een meerderheid is weggelegd."
109 buitenlanders in NBA
Van de enorme geldstromen die door de mondiale activiteiten van de NBA en FIBA zijn ontstaan - Silver schatte de zakelijke waarde van NBA Africa in 2021 alleen al op één miljard dollar - ziet de Amerikaanse basketbalfan tegenwoordig in eigen land meer terug dan ooit.
In de NBA spelen in totaal 109 buitenlanders (op 450 à 500 contractspelers) uit 39 landen. Voor het achtste seizoen op rij zijn het er meer dan honderd. Op de openingsdag van dit seizoen traden 35 spelers aan die voor hun NBA-carrière deelnamen aan 'Basketball without Borders'. Een record.
Bij Toronto Raptors spelen de meeste buitenlanders (10), onder wie Pascal Siakam, die via hetzelfde kamp als landgenoot Embiid naar de VS kwam.
Embiid is niet de eerste - en (waarschijnlijk) niet de laatste - Afrikaanse speler die door een vol Madison Square Garden dribbelt. In 1984 debuteerde Hakeem 'The Dream' Olajuwon uit Nigeria als eerste Afrikaanse speler in de NBA.
Embiid zoog de 'danspasjes' van 'The Dream' via een grijsgedraaide highlights-dvd in zich op. In 1994 werd Olajuwon verkozen tot MVP. Krijgt Embiid dit jaar de award, dan is de prijs ook een beetje voor heel Afrika.
