Herkozen Macron wacht komende jaren een grote opdracht: verzoening van Frankrijk
Het is Emmanuel Macron gelukt om een tweede termijn van vijf jaar als president van Frankrijk veilig te stellen. In de afgelopen 70 jaar was dat alleen de bekende staatsmannen Charles de Gaulle, François Mitterrand en Jacques Chirac gegund. Iets na 01.15 uur meldde het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken dat alle stemmen waren geteld. Macron kreeg 58,54 procent van de stemmen.
Dat is "echt een stevig mandaat", zegt historicus en Frankrijkkenner Marloes Beers van de Universiteit Utrecht. "Maar tegelijkertijd is de basis vrij zwak, want hij heeft vooral veel anti-Le Pen-stemmen gekregen. Fransen stemmen niet per se vóór iemand, maar vooral tégen de slechtste kandidaat."
Veel van de stemmen komen hoogstwaarschijnlijk van kiezers van de radicaal-linkse Mélenchon en de groene Jadot, die tijdens de eerste ronde als derde en zesde eindigden. "De grote spanning was of zij kwamen opdagen en op Macron zouden stemmen", zegt Beers. "Direct na de eerste ronde paste Macron een aantal plannen aan, op het gebied van pensioenen en klimaat, om die linkse kiezers voor zich te winnen."
'Achterblijvend' Frankrijk
In zijn overwinningstoespraak zei Macron een president "voor alle Fransen" te willen zijn en de "woede van de stemmers van Le Pen" te willen adresseren. Daar ligt de grootste opdracht voor Macron, zegt René Cuperus, die als onderzoeker van internationale politiek verbonden is aan het Instituut Clingendael.
"Deze verkiezingen lieten de grote verdeeldheid van Frankrijk zien. Er zijn twee groepen die ver van elkaar staan, van mensen die profiteren van globalisering en mensen die achterblijven. Dat weet Le Pen goed aan te stippen."
De Fransen reageren met blijdschap en verdriet op de winst van Macron:
Volgens Cuperus zal Macron de ongelijkheid in het land moeten aanpakken om te voorkomen dat het 'achterblijvende' Frankrijk bij de volgende verkiezingen weer populistisch zal stemmen. "Frankrijk is best een succesvolle economie gebleken onder Macron. Het gaat goed met de werkgelegenheid, er zijn veel bruisende startups, maar die vooruitgang gaat deels aan la France Périphérique voorbij."
Plannen genoeg, maar Macron zal de komende jaren moeten bezuinigen en versoberen, onder meer op het vlak van uitkeringen, ziet Beers. "Hij heeft het tij tegen met inflatie en stijgende olieprijzen. Dat zal de bestaande problemen van 'de kleine man' verder kunnen vergroten." De oorlog in Oekraïne leidt bijvoorbeeld nu al tot problemen bij een traditioneel belangrijke sector als de landbouw, door het uitblijven van kunstmest uit het oosten van Europa.
Hoe cynisch ook, de oorlog in Oekraïne kwam de verkiezingscampagne van Macron ten goede, zegt zowel Beers als Cuperus. "Door het uitblijven van een rol op het wereldtoneel van de Duitse bondskanselier Scholz is Macron dé Europese leider van het moment", volgens Cuperus. "Die internationale houding wordt gewaardeerd door de kiezers, die een president met grandeur willen."
"De komende vijf jaar zal Macron zich blijven inzetten voor een sterkere EU, met een sterke eigen identiteit", verwacht Beers. "Hij had grootse plannen voor het vernieuwen van de EU, maar dat is grotendeels in het water gevallen door de oorlog", vult Cuperus aan.
Hoe machtig is de Franse president eigenlijk?
Ook het verkiezingsthema migratie is door de oorlog volledig uit het middelpunt van de politieke discussie verdrongen, zegt Beers. Veiligheid bleef wel een rol spelen. "Het gevoel van onzekerheid vanwege de reeks recente aanslagen, van Charlie Hebdo tot Samuel Paty, voel je heel erg in de Franse maatschappij. Dat onderbuikgevoel voelde je voortdurend in de verkiezingscampagne."
Volgende verkiezingen
Voorlopig blijft Frankrijk in de campagnesfeer. Over twee maanden zijn er weer verkiezingen, ditmaal voor een nieuw parlement. De links-radicale Mélenchon hoopt daar een goede uitslag te boeken, zodat hij mogelijk tot premier onder Macron kan aantreden. "Dat zou een begin van de benodigde verzoening kunnen zijn", denkt Cuperus.
Afvaller Marine Le Pen zei in haar eerste reactie dat ze doorgaat, zodat "het vaak vergeten deel van Frankrijk niet wordt vergeten". Frankrijkkenner Beers acht het denkbaar dat Le Pen over vijf jaar weer zal meedingen naar het presidentschap. "Iedere keer komt ze dichterbij en iedere keer begrijpt ze het politieke spelletje beter."
Een Franse president mag maximaal twee termijnen dienen, dus een derde verkiezingsstrijd tussen Le Pen en Macron in 2027 is uitgesloten. Tegen die tijd hoopt Macron Frankrijk "sterker en onafhankelijker" te hebben gemaakt, zei hij in zijn overwinningsspeech. "En ik ben iedereen dankbaar die mij vertrouwt om dat project de komende jaren te leiden."
