Ajax' bekermirakel van 1970: uitgeschakeld... en toch winnen (van PSV)

"Heeft Ajax soms een voetbalvinger in de KNVB-pap?", vraagt M. Lauheru uit Capelle aan den IJssel zich op 16 april 1970 af in een ingezonden brief in dagblad Het Vrije Volk. "Waarom geeft de KNVB de beker niet meteen af in Amsterdam?"

Uitgeschakeld worden en toch de beker winnen. Dat is maar weinig clubs gegeven. Ajax deed het, meer dan een halve eeuw geleden. Ook toen was PSV de tegenstander in de finale van een bijzondere editie van het KNVB-bekertoernooi.

De frustratie van M. Lauheru - hij of zij mag dan wel onder de rook van Rotterdam wonen - komt natuurlijk niet uit het niets. Er gebeurt in dat bekerseizoen iets dat 52 jaar later zo absurd klinkt, dat je het je amper kunt voorstellen.

Het is het seizoen 1969/1970. Het jaar waarin het Feyenoord van Coen Moulijn, Willem van Hanegem en Rinus Israël als eerste Nederlandse club de Europa Cup I zou winnen. In de nationale beker gaat het minder. Als bekerhouder worden de Rotterdammers al in de tweede ronde uitgeschakeld door GVAV uit Groningen.

Ajax, met Johan Cruijff, Piet Keizer en Sjaak Swart, verslaat het Haarlemse EDO en Vitesse zonder problemen. Daarna speelt het in de derde ronde, in april 1970, tegen AZ'67, de net opgerichte fusieclub, eerder een laagvlieger dan een middenmoter in de eredivisie.

De wedstrijd in de derde ronde/achtste finales wordt gespeeld tussen twee Europese duels van Ajax in. De Amsterdammers spelen in de halve finales van de Jaarbeursstedenbeker, de voorloper van de UEFA Cup en tegenwoordig Europa League, tegen Arsenal.

Michels lacht beker uit

Ajax-trainer Rinus Michels hecht veel meer waarde aan de Europese beker dan aan de nationale beker, in die tijd een zorgenkindje. "Als je daarover begint, blijf je lachen. Je kunt van ons toch niet verwachten dat we die beker serieus nemen?", lacht Michels.

Tegen AZ'67 maakt zijn elftal dan ook een matige indruk. Twee goals van Chris Dekker zijn meer waard dan het ene doelpunt van Cruijff en Ajax is uitgeschakeld. "Het is 2-1 geworden voor AZ. Dat heeft iedereen gezien. Er lijkt me weinig aan toe te voegen...", luidt de droge reactie van Michels.

"Misschien was er toch wel sprake van onderschatting", geeft Wim Suurbier toe. "Of anders gezegd: overschatting van onze eigen capaciteit. Die beker interesseert ons niet zo erg. Maar tenslotte ga je toch om de poen denken. Dat deden we ook, maar toen was het te laat."

En dus kan de focus van Ajax volledig op Europa. Of toch niet...

'Lucky Ajax' doet naam eer aan

Het is een aparte editie van het bekertoernooi. Geloof het of niet: na de achtste finales zijn er zeven ploegen over. Dat is één te weinig voor de kwartfinales. Volgens competitieleider Thijs Jansen kon het vanwege de talrijke afgelastingen niet anders.

Er moet dus nog een ploeg bij en daarvoor wordt er geloot. De afvallers uit de achtste finales maken kans op een kwartfinaleplaats. Uit de loting, die wordt gehouden in de bestuurskamer van PSV, komt Ajax naar voren als ploeg die de opvallende, tweede kans krijgt. De term 'lucky Ajax' komt weer boven.

Ook Michels zelf vindt het een rare gang van zaken. "Hoe wil de KNVB nou in hemelsnaam de bekercompetitie voor het publiek en de clubs aantrekkelijk maken als je weet dat een club, die in de achtste finales is gesneuveld, nog een kans krijgt om geplaatst te worden voor de kwartfinales?!"

"Bekervoetbal moet een knock-out-systeem hebben, zoals in Engeland", foetert 'De Generaal'. "Het wordt tijd dat de KNVB zich ernstig gaat bezinnen over dit probleem."

DWS stiekem blij met doorgaan Ajax

Probleem of niet: Ajax bekert door en ontmoet in de volgende ronde stadgenoot DWS. Voorzitter Dé Stoop is kritisch op de voetbalbond, maar tegelijkertijd ook blij met het fraaie affiche.

"Opnieuw een verschrikkelijke misstap van het KNVB-bestuur. Waanzin!", vindt Stoop. "Maar veel kunnen we er niet van zeggen. Ajax loten is nog niet zo naar. Kijk, de finale halen we waarschijnlijk toch niet. Wie weet maken we er een ouderwetse derby van. Centjes verdienen is ook belangrijk."

Na een 3-0 thuisnederlaag is een 1-0 zege bij Arsenal niet genoeg voor Ajax om de finale van de Jaarbeursstedenbeker te halen. In de competitie staat het elftal van Michels op een goede voorsprong, waardoor de nationale beker ineens toch belangrijk(er) wordt.

DWS wordt met 2-1 verslagen en in de halve finales is Ajax in het Olympisch Stadion met 4-0 veel te sterk voor FC Twente. Op 27 mei wint Ajax, dat dan al zeker is van de landstitel, voor 30.000 toeschouwers in Stadion De Vliert in Den Bosch ten koste van PSV haar vijfde beker. Keizer en Cruijff maken de goals.

In de schaduw van het Europese succes van Feyenoord is Ajax in het seizoen 1969/1970 de club van Nederland. Al voelt deze dubbel ook voor Michels maar vreemd. "Dit is tegen de essentie in van het bekervoetbal. Zoiets is alleen mogelijk in Nederland."