Vijanden en tegenpolen: zij voeren het Russische en Oekraïense leger aan

Afgelopen weekend werd bekend dat Aleksandr Dvornikov het Russische leger gaat aanvoeren in Oekraïne. Aan hem de taak om, zoals het Kremlin het noemt, de "speciale militaire operatie" te leiden. Recht tegenover hem staat commandant Valeri Zaloezjny, die het Oekraïense leger leidt in de strijd tegen Rusland.

De twee mannen zijn niet alleen vijanden: het lijken ook tegenpolen. Wat weten we van Dvornikov en Zaloezjny?

Aleksandr Dvornikov

De 60-jarige Dvornikov heeft een lange staat van dienst in het Russische leger. Zijn carrière begon in 1978, nadat hij was geslaagd aan een militaire kostschool in de Sovjet-Unie. Hij bekleedde diverse functies en vocht onder meer mee in de Tweede Tsjetsjeense Oorlog (1999-2009). In 2015 werd hij de eerste commandant van het Russische leger in Syrië.

"Dvornikov is zeer loyaal aan Poetin en staat bekend om zijn meedogenloosheid", vertelt kolonel Han Bouwmeester, die verbonden is aan de Nederlandse Defensie Academie. "Dvornikov is nietsontziend en valt steden aan, dat liet hij ook zien in Syrië. Hij nam vrijwel meteen het vliegveld van Idlib in en voerde luchtaanvallen uit op Aleppo."

Sommige westerse media omschrijven Dvornikov vanwege zijn daden in Syrië als "de slager van Aleppo". Volgens de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW) richtten veel Russische troepen in Syrië zich destijds gericht op burgers en kritieke infrastructuur. Het instituut ziet Dvornikov dan ook niet als de enige medeplichtige aan dergelijke misdaden tegen Syrische burgers.

Dvornikov is in 2016 voor zijn werk in Syrië uitgeroepen tot Held van de Russische Federatie. In hetzelfde jaar werd hij benoemd als commandant van het zuidelijke militaire district van Rusland. Hij was vanaf het begin al betrokken bij de invasie in Oekraïne en gevechtsoperaties, voornamelijk in het zuiden en oosten van het land, bijvoorbeeld in de Donbas en in de havenstad Marioepol.

Valeri Zaloezjny

De Oekraïense commandant Zaloezjny is met een leeftijd van 48 een stuk jonger dan Dvornikov. Hij groeide op in een militaire familie en was in de Sovjettijd nog kind. Hij is dus minder beïnvloed door de Sovjettraditie binnen het leger. "Hij is eigenlijk groot geworden in Oekraïne zoals we dat voor deze oorlog kenden", zegt Bouwmeester. Zaloezjny studeerde aan de militaire academies in Odessa en in Kiev, bij de laatste rondde hij in 2007 zijn studie af. Een reeks functies binnen het leger volgde.

Volgens Bouwmeester klom Zaloezjny vrij snel op in de rangen. In 2014 werd hij naar Oost-Oekraïne gestuurd om gevechtseenheden te leiden in de Donbas. Sindsdien strijdt hij dus al tegen de Russen. "Hij heeft in die regio enorme verliezen meegemaakt. Destijds heeft hij de situatie bestudeerd en besloten: dit mag nooit meer gebeuren."

Mede door steun van westerse landen, onder meer van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Canada, Polen en Litouwen, moderniseerde Zaloezjny het Oekraïense leger. "In feite bereidde hij zich al sinds 2014 voor op een invasie van Rusland", vertelt Bouwmeester.

Zaloezjny is vorig jaar juli tot commandant der strijdkrachten benoemd door president Zelensky. Sinds de Russische invasie in Oekraïne is Zaloezjny niet veel in beeld geweest, af en toe verschijnt hij in een video op Facebook of post hij daar een bericht.

Verschillen tussen Dvornikov en Zaloezjny

Volgens Bouwmeester zijn de commandanten tegenpolen van elkaar. "Beiden zijn uitersten op het spectrum van commandovoering, de wijze waarop een commandant zijn of haar troepen aanstuurt. Dvornikov stuurt op een directe en hiërarchische wijze de eenheden aan. Dat betekent dat hij op detail voorschrijft wat iedereen onder hem moet doen. Daarnaast heeft hij geleerd massaal en met veel vuurkracht aan te vallen."

Zaloezjny staat juist bekend als een moderne generaal, vertelt Bouwmeester. "Hij staat voor initiatief op laag niveau. Dat houdt in dat hij zijn commandanten niet precies voorschrijft wat ze moeten doen, maar hun juist de mogelijkheid geeft om ter plekke kansen te grijpen op het gebied van gevechtsvoering, zolang dat binnen zijn oogmerk past."

Die laatste manier van commandovoering is overigens redelijk nieuw voor het Oekraïense leger: tot 2014 was dat ook traditioneler ingericht, maar mede door kennis uit het Westen is het gemoderniseerd.

Vervolg van het conflict

Dvornikovs benoeming is voor Bouwmeester geen verrassing. Ook defensiedeskundige Bob Deen is niet verrast. "Rusland heeft nu meerdere operaties samengevoegd. De operaties in het noorden die niet zijn gelukt, zijn gestopt. Iedereen is vervolgens onder het bevel van Dvornikov geplaatst."

Dat hij nu het Russische leger leidt in Oekraïne, betekent volgens Deen niet per definitie dat het leger nog wreder zal worden. "Dvornikov was al verantwoordelijk voor de wreedheden in Marioepol. Ik verwacht eigenlijk dat dit patroon zich zal voortzetten."

Ook het ISW schrijft "dat er geen reden is om aan te nemen dat de Russische oorlogsinspanningen wezenlijk zullen veranderen" nu Dvornikov aan het hoofd van het Russische leger staat.