IPCC komt met nieuw rapport, 'tijd voor oplossingen steeds korter'

• 

  Heleen Ekker

  redacteur Klimaat en Energie

Twee dagen later dan gepland hebben regeringen uit de hele wereld ingestemd met een nieuw rapport van het VN-Klimaatpanel IPCC. Vanmiddag wordt het officieel gepresenteerd. Dit nieuwste rapport sluit goed aan bij de fase waarin Nederland en de rest van de wereld zich op dit moment bevindt: dat van de energietransitie en andere oplossingen om klimaatverandering tegen te gaan. Dat zeggen Nederlandse wetenschappers die hebben meegeschreven aan het rapport tegen de NOS.

Het gaat bijvoorbeeld over de kostenontwikkeling van wind- en zonne-energie, batterijen voor elektrische auto's, kernenergie en CO2-afvang en -opslag. Ook wordt duidelijk hoelang de wereld nog fossiele brandstoffen kan blijven gebruiken, zonder dat de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs (2015) uit zicht raken.

Woord voor woord is een samenvatting van het rapport goedgekeurd door regeringen. Bij elke voorgestelde wijziging moesten ook de betrokken wetenschappers akkoord gaan. Het vorige rapport met dezelfde strekking dateert uit 2014. In het nieuwe zijn de inzichten sinds die tijd verwerkt. De komende zeven jaar zal het de basis vormen voor klimaatbeleid van regeringen over de hele wereld.

In het vorige IPCC-rapport over mogelijke oplossingen, uit 2014, stond al dat alles uit de kast gehaald moest worden om ernstige klimaatverandering tegen te gaan. Dus niet alleen energiebesparing en duurzame energie als wind- en zonne-energie, maar ook het grootschalig ondergronds opslaan van CO2. Ook kernenergie werd als mogelijke optie genoemd.

Maar sindsdien is de uitstoot van broeikasgassen alleen maar verder gestegen.

Wel is het zo dat er door regeringen wereldwijd nu meer nagedacht wordt over mogelijke oplossingen. Daarmee sluit dit rapport beter dan de vorige twee delen aan bij de fase waarin de wereld zich nu bevindt, zegt Detlef van Vuuren, hoogleraar in Utrecht en werkzaam bij het Planbureau voor de Leefomgeving.

"Bij het eerste IPCC-rapport, begin jaren 90, was de hoofdvraag: is er überhaupt een klimaatprobleem? Dat vraagt nu niemand zich meer af. Nu is vooral van belang dat de tijd die er nog is voor oplossingen steeds korter wordt. Als regeringen twintig jaar geleden waren begonnen met klimaatbeleid, had dat ook rustig en weloverwogen geïmplementeerd kunnen worden."

Van Vuuren is specialist op het gebied van klimaatscenario's en het hiermee samenhangende zogenoemde koolstofbudget. Daarmee wordt de hoeveelheid CO2 bedoeld die nog mag worden uitgestoten om de klimaatdoelen te halen. "Elk jaar dat regeringen onvoldoende handelen, gaat er weer een grote hap uit dat koolstofbudget."

Hoe wordt klimaatverandering aangepakt? In deze video legt NOSop3 uit hoe in het verleden (01:00) het klimaat altijd al wel veranderde, maar in het heden (10:00) zorgelijk snel. En: hoe ziet de toekomst (20:30) eruit?

Daarnaast gaat het rapport over de relatie tussen klimaatverandering en armoede, vertelt Heleen de Coninck, hoogleraar aan de TU Eindhoven. "Door de hoge consumptie zorgt een kleine welgestelde minderheid van de wereldbevolking voor een derde tot bijna de helft van de uitstoot." Het rapport gaat in op de vraag wat er gebeurt als ook armere delen van de wereld steeds meer energie gaan gebruiken.

Nieuw in dit rapport is een hoofdstuk over het gedrag van mensen en meer nog: over gedragsverandering. De Groningse hoogleraar psychologie Linda Steg schreef hieraan mee, net als aan het hoofdstuk dat gaat over de barrières die ertoe leiden dat sommige oplossingen niet of te traag grootschalig worden ingezet.

"Daarbij gaat het ook om vragen als: is er voldoende draagvlak voor veranderingen, bijvoorbeeld voor wind- en zonne-energie, en vinden mensen het goed als er hele systemen veranderen?" Ook gaat het over manieren waarop mensen zich laten beïnvloeden bij het maken van keuzes. "Dus wat mensen motiveert om klimaatverandering tegen te gaan."