Mensenrechtencollege behandelt zaak over mogelijke transdiscriminatie in zorg

Het College voor de Rechten van de Mens in Utrecht heeft een klacht in behandeling genomen over discriminatie van transmensen in de zorg. De klacht heeft betrekking op een gynaecologische behandeling en werd ingediend door voorzitter Brand Berghouwer van Transgender Netwerk Nederland.

Berghouwer klopte al in 2017 bij een gynaecoloog aan met pijnklachten in de onderbuik. Vastgesteld werd dat er fysiek iets mis was en Berghouwer werd behandeld met medicatie, maar daarbij werd verteld dat op lange termijn misschien operaties aan de baarmoeder of eierstokken nodig waren voor een definitieve oplossing. Twee jaar later kreeg hij opnieuw klachten en trok hij aan de bel.

Maar bij die tweede behandeling werd Berghouwer naar eigen zeggen niet serieus genomen. Hij werd niet lichamelijk onderzocht en in plaats daarvan door een arts doorverwezen naar een psycholoog van de genderkliniek van het Amsterdam UMC. Die kliniek begeleidt transpersonen bij hun transitie. Maar van een transitietraject was volgens Berghouwer op dat moment helemaal geen sprake meer. Het transitietraject was wat hem betreft al voltooid.

Berghouwer werd zonder lichamelijk onderzoek door de arts naar huis gestuurd. Maar onderzoek door een tweede arts wees later uit dat hij drie goedaardige tumoren in de buik had die de pijn veroorzaakten. "Ik had psychisch geen last van mijn organen en had daarvoor ook geen zorg nodig. Ik wilde gewoon van mijn pijnklachten af", vertelt Berghouwer. "Maar ik zat bij de gynaecoloog in het hokje 'trans', dus moest het wel over transitiezaken gaan."

Berghouwer ervoer de behandeling als discriminerend. Volgens hem staat zijn klacht niet op zich. De belangenvereniging Transgender Netwerk Nederland vroeg transmensen naar hun ervaringen met zorg. Tientallen gaven aan weleens discriminatie in de zorg te hebben ervaren. Berghouwer: "Een huisarts die zegt geen bloed te kunnen prikken omdat hij translichamen niet 'begrijpt'. Daar draait mijn maag van om."

Berghouwer vervolgt: "We hoorden ook vaak terug dat mensen werden weggezet met klachten die zogenaamd psychisch zouden zijn, maar die achteraf met spoed medisch behandeld moeten worden".

Cijfers van het Europees Bureau voor de grondrechten laten een zelfde trend zien. Tegenover dat agentschap van de EU gaf zo'n 30 procent van de transpersonen in 2019 aan zich het voorbije jaar gediscrimineerd te hebben gevoeld in de zorg.

'Ongelijk behandeld'

Berghouwer diende de eerst een klacht in bij het ziekenhuis, maar die werd volgens hem niet goed afgehandeld. Daarop startte hij de procedure bij het College voor de Rechten van de Mens. Advocaat Marik Pannekoek staat hem pro-deo bij en schat de zaak kansrijk in.

Voor Pannekoek staat vast dat er sprake was van ongelijke behandeling. "Wat ons betreft is hij Berghouwer ongelijk behandeld als transman ten opzichte van een cisgender vrouw (niet transgender, red). Een transgender man kan, net als een cisgender vrouw, last krijgen van zijn eierstokken en baarmoeder. Als hij daarover een pijnklacht neerlegt bij de behandelend arts, moet deze arts hem niet zonder lichamelijk onderzoek doorverwijzen naar een psycholoog."

Het College Rechten van de Mens beslist niet over schadevergoedingen. Maar dat is dan ook niet waar Berghouwer op hoopt. Hij wil dat er meer bewustwording komt onder medisch specialisten. Eind april verwacht hij de uitspraak.