Onafhankelijke online nieuwsbronnen nu vrijwel gekneveld in Rusland
Rusland heeft weer verdere stappen genomen om de onafhankelijke nieuwsvoorziening via internet aan banden te leggen. Gisteren kwam naar buiten dat onder meer de BBC online wordt geblokkeerd. Op televisie zijn alleen nog maar de staatszenders te volgen, die precies zeggen wat het Kremlin wil.
De afgelopen dagen is het aantal internetblokkades snel uitgebreid. Naast de BBC (die juist nu heel populair was) gaat het ook om andere Russischtalige buitenlandse media, waaronder Deutsche Welle, Voice of America en het in Letland gebaseerde Meduza.
Ook Facebook is inmiddels geblokkeerd door de internettoezichthouder, al blijven de populairdere zusterbedrijven Instagram en WhatsApp voor nu bereikbaar. Twitter zou ook niet meer bereikbaar zijn, meldde persbureau Interfax. Het bedrijf zelf ziet daar nog geen aanwijzingen voor.
Blokkades werden verwacht
"Eigenlijk ligt het in de lijn der verwachtingen dat buitenlandse netten afgesloten zouden worden", zegt Han Bouwmeester, docent militaire strategie aan de Nederlandse Defensie Academie en gespecialiseerd in informatiemanipulatie door Rusland. "In de EU werd besloten om RT en Sputnik te verbannen. Wat je vaak ziet is dat Rusland reageert op wat het Westen doet."
De BBC zegt op Twitter er alles aan te doen om beschikbaar te blijven voor mensen in Rusland. In een ander bericht geeft de mediaorganisatie een aantal tips.
Bouwmeester noemt het blokkeren van BBC vooral een symbolische daad. "De oudere Russen kijken niet zo gek veel naar buitenlandse media. Vooral Russia 1 is het kanaal waar zij het meest op vertrouwen, zeker de oudere populatie. Jongere generaties zijn meer gericht op het internet."
Wie op zoek is naar onafhankelijke nieuwsbronnen online, kan beter zijn toevlucht nemen tot een VPN-verbinding. VPN staat voor virtual private network en maakt het mogelijk om te doen alsof je vanuit een ander land het internet opgaat.
Volgens marktonderzoeker Appfigures is het geschatte aantal downloads van VPN-apps in de appstores van Apple en Google geëxplodeerd in de laatste anderhalve week. Alleen al afgelopen dinsdag werden de apps een half miljoen keer gedownload. Normaal zit het aantal downloads rond de 10.000.
Naast VPN's blijkt ook Telegram van grote waarde te zijn. De app heeft de afgelopen jaren een gemengde reputatie opgebouwd, critici tekenen vaak aan dat de ontwikkelaars te weinig modereren.
Charlie Peters ziet juist nu de positieve kant van Telegram. Hij heeft Russisch gestudeerd en woonde een jaar in Moskou. Nu werkt hij als ontwikkelaar bij Tilt, een Nederlands bedrijf dat zich richt op de aanpak van desinformatie en manipulatie. Peters heeft nog veel contact met vrienden in Rusland.
"Telegram is een zegen voor hen gebleken", vertelt hij. "Ze zijn wel bang dat ze binnenkort toegang tot informatie over de oorlog verliezen." Rusland probeert al jaren de app aan te pakken, maar dat lukt tot nu toe niet. Niet zozeer de chat-functionaliteit, maar de mogelijkheid om in de vorm van chatberichten mensen op de hoogte te houden is populair.
Peters is niet verbaasd over wat er allemaal voorbijkomt bij staatsmedia. "Wel is de schaal van desinformatie groter dan ooit."
Twee werelden
Meer dan ooit is er deze dagen sprake van een parallelle wereld: aan de ene kant wat er in het Westen wordt gemeld en aan de andere kant wat Russische staatsmedia naar buiten brengen. "Die parallelle werkelijkheid is niet vorige week begonnen", zegt strategiedeskundige Bouwmeester.
Het feit dat Rusland nu nog sterker de vrije pers beperkt, noemt Bouwmeester een hele zorgelijke ontwikkeling. Zijn grootste zorg is dat Rusland 'lostrilt' van de rest van de wereld. "Rusland gaat steeds meer de kant op van een Noord-Korea-achtige staat die van de rest van de wereld is afgesloten. Dat zie je hier dus ontstaan."
