Russische troepen op het punt Kiev te omsingelen, 'dit kan gruwelijk worden'

Verschillende nieuwsberichten wekken vandaag de indruk dat een grote aanval op Kiev ophanden is. Zo waren er meldingen dat een 60 kilometer lang konvooi met tienduizenden Russische militairen de Oekraïense hoofdstad tot op 20 kilometer genaderd is. Het Russische ministerie van Defensie kondigde de beschieting van regeringsgebouwen aan en waarschuwde omwonenden te vertrekken. En de Oekraïense televisie ging uit de lucht doordat de tv-toren in Kiev is geraakt, mogelijk door een langeafstandsraket.

"We moeten vrezen voor een enorm bloedige strijd om de steden", zegt bijzonder hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga, verbonden aan de Nederlandse Defensie Academie en de Universiteit Leiden. Of het tot bloedige straatgevechten komt, en zo ja: op welke termijn, is nu nog niet te zeggen, maar het ziet er niet goed uit. "De ene optie is nog gruwelijker dan de andere."

Osinga wijst erop dat in de eerste dagen de Russische luchtaanvallen rond Kiev en de aanvallen met speciale eenheden in en bij Kiev zijn afgeslagen. Het valt de hoogleraar op dat de Russen weinig doen met hun luchtoverwicht. "Het Westen zou daarvan uitgebreid gebruikmaken om doelen uit te schakelen."

Dit hebben Russische aanvallen aangericht in Charkov:

We zien wel een langzame maar gestage opmars van Russische grondtroepen, vanuit het noorden, het oosten en het zuiden. Daarmee worden ook de minder gemotiveerde en minder getrainde dienstplichtigen aangevoerd. De opmars vanuit het zuiden, vanaf de Krim richting de Donbas, lijkt het succesvolst, maar ook vanuit het noorden en oosten bouwt Rusland zijn troepen op.

Dat dat veel tijd kost, verbaast Osinga niet. "De oorlog duurt pas zes dagen. De Amerikanen hadden er in 2003 in Irak twee tot drie weken voor nodig om Bagdad in te nemen. Het terrein was daar veel makkelijker en de tegenstander minder gemotiveerd en minder goed uitgerust."

Het konvooi dat vanuit Belarus over een lengte van 60 kilometer naar Kiev trekt, moet over schaarse, smalle wegen. "Dat is een heel complexe operatie, met lange aanvoerlijnen, voertuigen die moeten worden voorzien van brandstof en zware pantservoertuigen die moeite hebben met de slechte wegen."

Omsingeling van Kiev

Inmiddels is wel 75 procent van de Russische troepen die aan de grenzen stonden Oekraïne binnengetrokken en Oekraïne lijkt niet in staat hen te stoppen. "De luchtmacht vliegt wel, maar heeft weinig aanvallend vermogen en de Russische kolonne wordt ook beschermd door de eigen luchtafweer. Het ontbreekt de Oekraïense strijdkrachten aan voldoende artillerie met voldoende bereik. De westerse wapenleveranties, zoals de anti-tankraketten, helpen in dit geval niet, omdat de Oekraïners de kolonne daarmee niet van grote afstand kunnen beschieten. Het moet van dichtbij gebeuren."

Osinga verwacht dan ook net als andere militaire deskundigen dat de eenheden in het Russische konvooi zich gaan 'ontplooien', oftewel uiteengaan, om Kiev te omsingelen. "Dat gaat vermoedelijk de komende 72 uur gebeuren."

Voor wat er vervolgens gebeurt, zijn verschillende opties. Van een afstand van 10 tot 30 kilometer kan de Russische artillerie de stad beschieten. Of de grondtroepen ook massaal de stad met voorheen 3 miljoen inwoners ingaan, is nog de vraag. Een mogelijk scenario is dat Poetin de omsingeling gebruikt om Oekraïne tot concessies te dwingen. Maar als Zelensky daarop niet ingaat of als Poetin sowieso de regeringsgebouwen wil bezetten en daar de vlag wil laten hijsen, dan wacht Kiev een bloedige strijd.

In dit "zeer zorgwekkende scenario" zal verzet worden beantwoord met bruut geweld. "We hebben in Tsjetsjenië en Syrië gezien dat mensenlevens bij Poetin niet tellen." Osinga denkt niet dat de Russen tegenover de Oekraïense 'Slavische broeders' terughoudender zullen zijn. "De Russen zetten hier ook clusterwapens in."

Kiev is de hoofdprijs, maar niet genoeg

En wat zijn de politieke gevolgen? "Poetin is uit op de val van de regering in Kiev, maar de oorlog kan ook tot een splitsing van het land leiden, waarbij Rusland het oosten volledig overneemt en in het westen een afhankelijke republiek ontstaat."

Een volledige bezetting van Oekraïne is ook een optie, al is Osinga ervan overtuigd dat het enorme land met 150.000 man niet effectief te bezetten is en dat een bezetting kan leiden tot een jarenlange bloedige guerrilla. "Kiev is de hoofdprijs, maar het is niet gegarandeerd dat als Kiev valt de strijd gestreden is."

No-fly zone

En dan de rol van de NAVO. "De wapenleveranties die tot nu toe zijn gedaan, zijn belangrijk, maar niet genoeg. Dat verklaart waarom Zelensky vandaag bij president Biden en de NAVO om een no-fly zone heeft gevraagd." Bij zo'n no-fly zone zou de NAVO moeten garanderen en afdwingen dat in het Oekraïense luchtruim geen militaire activiteiten plaatsvinden. "Dat kan een afschrikkende werking hebben en ontneemt Rusland het aanvallend gebruik van het luchtruim."

"Die no-fly zone moet er dan wel binnen twee of drie dagen komen, vóór de grote steden omsingeld zijn", zegt Osinga. Maar president Biden heeft gezegd dat hij het voorlopig niet van plan is en de risico's van een no-fly zone zijn immens. Osinga zegt dat een no-fly zone kan betekenen dat NAVO-vliegtuigen Russische helikopters en gevechtsvliegtuigen uit de lucht halen en de Russische luchtverdediging in Oekraïne uitschakelen. "Dat betekent een direct confrontatie tussen NAVO en Russische eenheden wat tot snelle escalatie kan leiden."