Traditionele Winterspelen 'verloren gevecht' in opwarmend klimaat
Klimaatverandering beïnvloedt de hele samenleving en dus ook een evenement als de Olympische Winterspelen. Klimaatwetenschappers en sporters denken dat de vooruitzichten van wintersport niet goed zijn. "Twintig jaar geleden kon ik op tal van Europese gletsjers trainen. Nu zijn er nog maar twee het hele jaar open", zegt snowboarder en olympisch goud-winnares Nicolien Sauerbreij tegen de NOS.
De Olympische Spelen in China, die morgen eindigen, waren vrijwel volledig afhankelijk van kunstsneeuw. Op een enkele piste na waren de heuvels in Zhangjiakou bruin en kaal. Toch lukte het met de inzet van technologie om wedstrijden te organiseren. Maar wat als de opwarming van de aarde verder toeneemt?
In ieder geval verandert de winter op veel plekken waar tot nu toe Winterspelen werden gehouden. Uit recent onderzoek blijkt dat op meerdere van die locaties de wintersportcondities al zo zijn verslechterd, dat ze inmiddels ongeschikt zijn.
"Het goede nieuws is wel", zegt Karin van der Wiel van het KNMI, "dat indien het Parijse Klimaatakkoord wordt nageleefd, de Spelen ook in de toekomst nog steeds op acht à negen locaties kunnen plaatvinden." Maar neemt de CO2-uitstoot verder toe, dan neemt het aantal geschikte gebieden vermoedelijk ingrijpend verder af.
Alleen nog stenen
Sauerbreij, die in 2015 haar topsportcarrière beëindigde, won als eerste Nederlander een gouden medaille in de sneeuw op de Olympische Winterspelen in Vancouver (2010). Ze zegt de klimaatverandering zelf waar te nemen. "Ik was afgelopen oktober op een gletsjer, waar ik tot vijf jaar geleden een paar keer per jaar kwam. Die pistes waar ik trainde zijn er niet meer. Daar zijn alleen nog maar stenen. En het grootste probleem is: op het moment dat de stenen worden verwarmd door de zon, smelt het ijs nog sneller."
"Ik vond het confronterend om dat te zien. Ik zag met eigen ogen: gletsjers pakken ze in in het voorjaar, ze beschermen ze met folie om de zon zo min mogelijk effect te laten hebben. Maar het is eigenlijk dweilen met de kraan open."
Ze heeft dan ook vaak gedacht dat wintersport op een gegeven moment zal stoppen. "We halen nu alles uit de kast om de wintersportvakanties te rekken. We kiezen een zomergebied om winterspelen te houden, want Peking was ook de plek van de zomerspelen. We kunnen het met veel technologie nog rekken. Maar eigenlijk is het een verloren gevecht tegen iets wat al heel duidelijk zichtbaar is."
Topsport
Volgens de Nederlandse Ski Vereniging worden de sneeuwomstandigheden voor het toerisme inderdaad slechter. Maar voor topsport ziet de vereniging geen problemen. Er worden steeds betere oplossingen gevonden. Ook in Nederland zijn er zoveel mogelijkheden voor wintersport in hallen, dat er volgens de Skivereniging hier inmiddels meer 'wintersport-uren' worden gemaakt dan Nederlanders maken in de Alpen.
Sauerbreij: "Als wintersporter weet ik dat kunstsneeuw beter en eerlijker is, dan wat er uit de lucht komt vallen. Want dan heb je met invloeden van de natuur te maken. Als je dat allemaal kunt controleren, is het voor de atleet beter, maar voor het milieu niet."
Een ander aspect is de 'voetafdruk' van topsporters, die vooral wordt veroorzaakt door het reizen met het vliegtuig en de auto. Sauerbreij: "Die footprint is gigantisch. Heel eerlijk, ik heb in één maand wel eens 18 verschillende vluchten gehad." Nu zou ze dat nooit meer doen, zegt ze, omdat ze haar portie wel heeft gehad. Topsporters zouden volgens haar langer op één plek kunnen trainen, in plaats van om de twee weken een andere locatie zoeken." Dat scheelt veel reisbewegingen. Want het gaat nooit om één atleet, maar om hele teams."
Sauerbreij zegt verder dat er mogelijk een 'chef d'emissions' komt, naast de chef de mission. Een chef voor de emissies, oftewel de CO2-uitstoot. "Een chef d'emissions zou aangesteld worden om na te denken: hoe kunnen we de footprint van topatleten kleiner maken. Ik vind dat geweldig."
Nieuwe aanwas
Ook de vraag of er in de toekomst nog wel voldoende aanwas is van nieuwe topsporters, houdt Sauerbreij bezig. "De drempel wordt steeds hoger: je moet of verder gaan reizen om sneeuw te vinden, of je maakt gebruik van kunstijs, maar dat betekent ook dat ouders daarvoor moeten gaan betalen. Dus waar je vroeger gewoon buiten ging spelen en op natuurijs stond, kan dat nu alleen sporadisch. Wanneer weer? Dat weten we niet."
