Kan KLM rekenen op terugkeer zakelijke reiziger? 'Het zal nooit meer hetzelfde worden'

Het historische verlies van Air France-KLM in 2020 heeft zich het afgelopen jaar niet herhaald, maar het concern schrijft nog altijd dieprode cijfers. Dat blijkt uit de vandaag gepubliceerde jaarcijfers. Een lichtpuntje is wel dat het laatste kwartaal van 2021 het minst verlieslatend was. Dat duidt op het begin van herstel.

Maar of KLM ooit weer even winstgevend gaat worden als vlak voor de pandemie is nog maar de vraag: veel bedrijven zijn van plan om minder zakelijk te vliegen, ook nu er naar steeds meer plekken weer gereisd kan worden. Dat blijkt uit een belronde van de NOS. Een structureel lager aantal zakelijke vluchten kan grote gevolgen hebben voor KLM, want zakelijke reizigers leveren het meeste geld op.

"De zakelijke reiziger maakt grofweg een derde deel uit van de passagiersstroom op Schiphol. Dat zijn de reizigers die de duurste tickets kopen, omdat ze vaak laat boeken en businessclass vliegen", legt luchtvaarteconoom Floris de Haan uit.

Tegelijkertijd waren de marges van luchtvaartmaatschappijen volgens De Haan voor corona al niet groot. "Dus dat is een dubbeltje op zijn kant. Het wordt net plus of net min, terwijl er wel steun moet worden terugbetaald."

Bedrijven als PwC, ASML, Philips, ASR en Deloitte geven aan minder te gaan vliegen. "Het zal nooit meer hetzelfde worden als voor de coronacrisis", zegt Wilma Bontes, woordvoerder van Deloitte. "Zakelijk reizen komt weer terug, op een duurzamere manier, maar het gaat iets langer duren", werpt KLM-topman Pieter Elbers tegen.

Virtueel of met de trein

De verwachting is dat 20 procent van de zakelijke reizigers na de pandemie wegblijft, bleek eerder uit onderzoek van consultant McKinsey. Duurzaamheid, het besef dat veel overleg ook online kan en tijdsbesparing: het zijn allemaal redenen die worden genoemd om het vliegtuig te laten staan.

Zakenmensen besluiten vaker dat reizen niet nodig is: 'online wat kan, fysiek wat moet' lijkt het mantra. En dat geldt voor meer dan vergaderingen, zegt Monique Mols van chipmachineproducent ASML: "Met virtualrealitybrillen worden ingenieurs in fabrieken ondersteund door ingenieurs in ons hoofdkantoor. Zo besparen we een vliegreis. En tijd." ASML wil 25 tot 30 procent minder vliegen dan voor de coronapandemie.

Ook bij scheepsbouwer Damen Shipyards worden werknemers in het buitenland vanuit Nederland aangestuurd:

Als werknemers toch moeten reizen, heeft de trein vaker de voorkeur, zegt Bontes van Deloitte: "Naar Brussel, Düsseldorf, Parijs of Londen mag niet meer gevlogen worden binnen ons bedrijf. Het vliegtuig komt pas in beeld als de reisafstand meer dan 700 kilometer is of als de reis extreem veel tijd kost."

Duurzamer vliegen

Wanneer er toch gevlogen wordt, wordt vaker gekozen voor economy class, vervolgt Bontes: "Voor één stoel in de business class kun je drie gewone stoelen neerzetten. Zo passen er meer mensen in het vliegtuig".

PwC maakt CO2-data inzichtelijk, zodat medewerkers en klanten uit zichzelf minder gaan vliegen, legt duurzaamheidsdirecteur Wineke Haagsma uit: "Zij kunnen precies zien hoe veel CO2 er per reis kan worden uitgestoten, afhankelijk van hoeveel mensen meegaan, wat het vervoersmiddel is en of er business of economy gevlogen wordt. Dit heeft zeker effect op de reiskeuzes."

Fysiek contact

Maar in veel gevallen blijft reizen toch noodzakelijk, aldus Mols van ASML: "Fysiek contact is soms onvermijdbaar, als een machine van een klant aan de praat moet worden gebracht bijvoorbeeld, of als we een presentatie aan een CEO van een belangrijke klant moeten geven."

Ook verzekeraar ASR zegt dat niet alle zakelijke vliegreizen vervangen kunnen worden door de trein. "Er zijn gevallen waarin de trein te veel tijd kost, waardoor onze werknemers niet fit genoeg blijven of het onmogelijk is om meerdere afspraken op één dag te plannen. Naar een bestemming als Amerika gaat er natuurlijk geen trein", zegt een woordvoerder.

Onzekere toekomst voor Air France-KLM

"Er zijn misschien segmenten die minder reizen", ziet KLM-directeur Pieter Elbers ook, "maar daar komen steeds andere soorten reizigers voor terug. Ook kiest een groter aantal vrijetijdsreizigers volgens Elbers voor meer ruimte en privacy in de business class.

Voor een deel zal de vermindering van zakelijke passagiers inderdaad goed worden gemaakt door autonome groei, verwacht luchtvaarteconoom De Haan. "Want de luchtvaart groeit nog altijd. Er is heel veel vraag in welvarende landen." Maar in hoeverre die groei ook gerealiseerd kan worden, met het oog op alle milieuproblemen rond Schiphol, is onzeker, erkent De Haan.