Continu waarschuwen om invasie te voorkomen: Bidens strategie uitgelegd
Russische militairen kunnen vanaf vandaag Oekraïne binnenvallen, was de recente inschatting van het Witte Huis. Al drie maanden waarschuwt de VS voor een Russische invasie in Oekraïne. De opvallende vlucht naar voren waar Washington voor kiest, wordt door experts gezien als een nieuwe strategie.
Met een stroom aan satellietbeelden en andere informatie uit inlichtingenrapporten probeert president Biden de wereld ervan te overtuigen dat zijn Russische collega Poetin een offensief plant. Vooral de afgelopen weken werden die beweringen steeds alarmistischer van toon.
"De vraag is natuurlijk in hoeverre dat gebeurt op speculatieve gronden", zegt bijzonder hoogleraar War Studies Frans Osinga (Universiteit Leiden). De vrijgegeven satellietbeelden zijn met openbare bronnen te verifiëren, maar dat geldt niet voor de veronderstelde oorlogsplannen. De onderliggende bronnen daarvoor zijn niet geopenbaard.
Optie uit handen nemen
Uiteindelijk maakt het voor de Amerikaanse strategie niet eens uit of Rusland 100 procent zeker van plan was of is om Oekraïne aan te vallen, vervolgt Osinga.
"Het uitbrengen van deze informatie plaatst de Russen voor een strategisch feit. De Amerikanen zeggen als het ware: je kunt dit wel overwegen, maar door het naar buiten te brengen ontnemen we je deze optie. Je verrast ons niet meer, want al onze bondgenoten zijn gealarmeerd."
Biden zei eerder vandaag dat de invasiedreiging nog niet is geweken. Hij heeft naar eigen zeggen nog geen bewijs gezien voor berichten dat sommige Russische troepen zich terugtrekken:
In het recente verleden hebben Brussel en Washington zich te vaak laten verrassen door Moskou, zegt
William Alberque van denktank International Institute for Strategic Studies. Bijvoorbeeld toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde.
"Dat was echt schadelijk voor de VS", zegt Alberque aan de telefoon. "Onder de regering-Obama was er nog grote terughoudendheid om informatie van inlichtingendiensten te delen." Daardoor was Rusland Amerika steeds een stap voor in de informatieoorlog rondom dit conflict. Als gevolg was de reactie van de NAVO volgens militair strateeg Alberque niet sterk genoeg.
Leiding nemen
Die les lijkt Biden, destijds vicepresident onder Obama, te hebben geleerd. Door nu het initiatief te nemen kan Biden alle bondgenoten verenigen nog voordat er een schot gelost is. Ook dicteert hij zo als het ware de verhaallijn van deze crisis, zegt Alberque.
"De manier waarop Washington dit aanpakt, hebben we al heel lang niet meer gezien." De laatste keer zou volgens hem wel eens de Cubacrisis in 1962 kunnen zijn geweest. Toen maakten de Amerikanen bij de Verenigde Naties geheime foto's openbaar, waarop te zien was dat er wel degelijk raketinstallaties stonden - iets dat de toenmalige Sovjet-Unie en Cuba steeds hadden ontkend.
Irak-debacle
Overigens heeft de VS in 2003 ook zeer proactief informatie van inlichtingendiensten naar buiten gebracht - die achteraf onjuist bleek. Het verschil met nu is dat die informatie toen de opmaat vormde voor de Amerikaanse invasie van Irak; Washington probeert nu juist een oorlog te voorkomen.
Ook voorafgaand aan de Irakoorlog hebben de Amerikanen in conflictsituaties geregeld onjuiste of opgeklopte informatie naar buiten gebracht. Osinga, die ook commodore is bij de Koninklijke Luchtmacht, begrijpt daarom de scepsis onder journalisten over Bidens nieuwe informatiecampagne. "'Waarom zouden we jullie geloven' - en dat sentiment zal gevoed worden door Poetin."
Het Kremlin doet de beschuldigingen en waarschuwingen vanuit het Witte Huis af als hysterie en nepnieuws. Volgens de Russische autoriteiten zijn het juist de Amerikanen die de spanning hoog laten oplopen met alle waarschuwingen voor een invasie. Ook Oekraïners ergeren zich aan de oorlogstaal uit Amerika.
"Wat als wij zouden zeggen dat de VS Londen in een week kan veroveren en dat er 300.000 burgerdoden zouden kunnen vallen", stelde de Russische VN-ambassadeur onlangs retorisch op Twitter:
De pot verwijt de ketel dat die zwart ziet, zo kijken de twee experts naar de argumenten van de Russen. Ofwel: het Kremlin heeft nou eenmaal voldoende militairen opgesteld aan de Oekraïense grens om een offensief te beginnen, en daarbij komt dat Rusland in 2014 al een deel van het buurland heeft geannexeerd.
De risico's
Zolang de VS niet de informatie van de inlichtingendiensten bekendmaakt is nooit vast te stellen of de Russische dreiging echt concreet was.
Het probleem van openbaarmaking is echter dat dit Amerika's vijanden inzicht geeft in dergelijke geheime operaties, legt Alberque uit. "Het risico bestaat dat tegenstanders je daarna proberen te misleiden door je informatie te verstrekken die onzinnig is." Bovendien geeft het Rusland ook de kans om bijvoorbeeld zijn informatieoverdracht nog beter te beveiligen tegen spionage.
Een ander risico is dat de nieuwe strategie op den duur niet meer geloofwaardig overkomt. Osinga: "Als je voortdurend waarschuwt voor een invasie, die vervolgens steeds uitblijft, dan wordt het bericht uiteindelijk niet meer geloofd.
Hij verwacht dat Biden zich daar zeker van bewust is. "Ik denk dat er een moment komt dat de Amerikanen de oorsprong van hun bron bekend zullen maken. Zodat ze kunnen zeggen dat het op keiharde informatie is gebaseerd."
