Rente stijgt: aandelen onder druk, goed nieuws voor pensioenen

• André Meinema

  Verslaggever economie

De rente op de Europese kapitaalmarkt is aan het stijgen. De rente op tienjarige staatsobligaties is de nulgrens gepasseerd, waarmee een einde is gekomen aan een jarenlange periode van extreem lage en bijna onafgebroken negatieve rente. Ook in de Verenigde Staten loopt de rente op.

De oorzaak van de rentestijging is de zorg van beleggers over de hoge inflatie en de plannen van centrale banken om de pandemiesteun stop te zetten en de rente te verhogen. De hogere obligatierente is goed nieuws voor pensioenfondsen, en zal naar verwachting ook doorwerken in een hogere hypotheekrente.

De oplopende rente leidt er verder toe dat de effectenbeurzen onder druk komen, met dalende aandelenkoersen en wegzakkende obligatiekoersen als gevolg.

Spotgoedkope schuld

Voor de staat komt stilaan een einde aan de spotgoedkope financiering van staatsschuld, bij de negatieve rente kreeg de staat zelfs geld toe. De afgelopen jaren heeft Nederland de looptijden van de staatsschuld flink verlengd. Tien jaar geleden bedroeg de gemiddelde looptijd van Nederlandse staatsschuld 3,5 jaar, nu is dat 8 jaar. De lage rente leverde de staat bovendien fors lagere rentelasten op.

De Nederlandse 10-jaarsrente kwam de afgelopen weken af en toe al boven de nul maar de 0,117 procent van vandaag is de hoogste sinds mei 2019. De Duitse rente staat voor het eerst in bijna drie jaar weer boven nul, op 0,004 procent. En de Amerikaanse 10-jaarsrente klimt gestaag richting de twee procent, en dat is het hoogste in twee jaar.

De rentestijgingen ogen nog heel klein, maar gaan in het licht van de voorbije periode van ultra-lage rente bijna met zevenmijlslaarzen.

Dekkingsgraad

Pensioenfondsen zijn voor de pensioenuitkeringen in sterke mate afhankelijk van de marktrente. Bij een lage rente hebben de fondsen meer geld nodig om te voldoen aan de toekomstige pensioenverplichtingen. Daardoor kunnen ze niet indexeren en dreigde soms zelfs verlaging van de pensioenuitkeringen.

Bij pensioenfondsen geldt als vuistregel dat elke stijging van de rente met 1 procentpunt leidt tot een stijging van de actuele dekkingsgraad met 13 procentpunt. Een tiende procentpunt rentestijging is goed voor ruim een procentpunt hogere dekkingsgraad.

Hypotheek

De hypotheekrente vertoont ook al de neiging om te stijgen. Volgens Van Bruggen Adviesgroep hebben bijna alle geldverstrekkers de afgelopen dagen de rente verhoogd van veel hypotheken, van vijf tot dertig jaar vast, met gemiddeld 7 à 8 honderdsten. Het vooruitzicht van een hogere hypotheekrente kan leiden tot een golf aan oversluitingen, en ook druk zetten op de huizenprijzen.

De verwachting is overigens dat geldverstrekkers zich inhouden met het verhogen van de hypotheekrente. De concurrentie tussen hypotheekverstrekkers is groot en de marges bij de rentepercentages zijn smal.