Hoge inflatie lijkt een blijvertje: 'Het sijpelt door'
De inflatie van 2021 was gemiddeld 2,7 procent, het hoogste percentage sinds 2003. De prijsverhogingen lijken zich steeds breder te verspreiden; meer en meer wordt duurder. Hoe komt dat, wat betekent het en nog twee vragen over inflatie.
Waardoor lijkt alles duurder te worden?
De inflatie begon te stijgen met het stijgen van de gas- en olieprijzen: energie is bijna 75 procent duurder geworden. Door die stijging wordt het maken van producten duurder. Ook de prijzen van verpakkingen en vervoer gaan omhoog.
"Je ziet hoe we in bijna alles nog afhankelijk zijn van olie en gas", zegt hoofdeconoom van OHV vermogensbeheer Edin Mujagic. "Die stijgende energieprijzen zie je direct bij je energierekening, en vertraagd bij goederen en diensten." Voedingsmiddelen waren afgelopen december 2,6 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder.
Volgens Mujagic blijven de energieprijzen nog wel even hoog. Daardoor verbreedt de inflatie, van huishoudelijke producten tot kleding en schoenen. "Het sijpelt als het ware door."
Wat voor invloed heeft dit op de huurprijs?
Sinds vorig jaar mag de huurverhoging in de vrije sector niet meer zijn dan 1 procent plus inflatie. Voor dat jaarcijfer wordt het inflatiegemiddelde van november 2020 tot november 2021 genomen, en dat was 2,3 procent. De maximale huurverhoging is dit jaar dus 3,3 procent.
De wet waar dit in staat, geldt tot 1 mei 2024. Volgens de Woonbond bestaat de kans dat de wet daarna wordt verlengd.
In de sociale huursector was er in 2021 vanwege corona een huurbevriezing. Het is nog niet bekend of die wordt verlengd. Volgens de Woonbond is het gebruikelijk dat woningcorporaties de huur met niet meer verhogen dan de inflatie.
Gaan de lonen meestijgen?
Bij de cao-onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers speelt inflatie een belangrijke rol. Vakbonden willen dat werknemers er niet in koopkracht op achteruitgaan. In Nederland vallen zo'n 4,5 miljoen werknemers onder een cao.
Vakbond FNV wil een 'algemene prijscompensatie'. Dat betekent dat lonen automatisch meestijgen met de inflatie. Werkgeversorganisatie AWVN is daartegen, omdat werkgevers door automatische prijscompensatie financiële flexibiliteit zouden kwijtraken voor extra vergoedingen of vrije dagen.
Ook bestaat volgens de werkgevers het risico op een loon-prijsspiraal. In dat scenario kunnen werkgevers hogere lonen doorberekenen in hun prijzen van de producten of diensten. Dat zou op zich de inflatie weer kunnen aanjagen. Volgens FNV hoeft dat niet, als de werkgevers minder winst accepteren.
In sectoren zonder cao is het grotendeels aan de werkgever of de lonen stijgen. Het kan in die sectoren dus zijn dat lonen niet meestijgen met inflatie.
Blijft de inflatie zo hoog?
Deze vraag is lastig te beantwoorden, omdat het van veel afhankelijk is. Econoom Mujagic verwacht dat de hoge inflatie nog wel even blijft, omdat de energieprijzen hoog blijven en langzaam doorsijpelen in steeds meer producten en diensten. Hij verwacht wel een afvlakking: "De prijzen zullen niet dalen, maar wel minder snel stijgen."
De Europese Centrale Bank (ECB) ziet de inflatie het liefst rond de twee procent. De inflatie ligt al een tijdje wat hoger, maar de bank grijpt nog niet in. De ECB verwacht dat de hoge inflatie tijdelijk is. Mujagic verwacht dat niet en suggereert dat Nederland z'n eigen maatregelen moet nemen om de inflatie af te zwakken. "Bijvoorbeeld door belastingen te verlagen."
Ook ING-hoofdeconoom Marieke Blom verwacht dat de inflatie nog wel even aanhoudt en zelfs kan toenemen voordat hij weer afneemt. "De grootste veroorzaker zijn de hoge energieprijzen, en die zijn lastig te voorspellen." Blom wijst er hierbij op dat energieprijzen doorgaans flink op en neer gaan, omdat de vraag naar energie vaak ver naast het aanbod ligt, of omgekeerd.
Blom benadrukt dat de gasprijzen van veel zaken afhankelijk zijn, zoals geopolitieke ontwikkelingen, het weer of de staat van de economie. "Veel producenten keken het eerst nog even aan, maar verhogen nu langzaamaan ook hun prijzen nu de hoge energieprijzen aanhouden. Zij verlagen zelden hun prijzen. In dat opzicht is de inflatie wat hardnekkiger, maar verder is het echt nog afwachten."
In deze video van NOS op 3 meer uitleg over de hoge inflatie:
