Direct schieten, dat is de regel als iemand Noord-Korea binnensluipt

Op Nieuwjaarsdag om 18.40 uur (lokale tijd) betreedt een onbekend persoon het zwaarbeveiligde niemandsland tussen Zuid- en Noord-Korea. Beveiligingscamera's aan de zuidkant leggen het vast, maar de Zuid-Koreaanse grenswacht ontdekt het pas anderhalf uur later. Tegen 22.40 uur staat de persoon aan de andere kant van de grens, in Noord-Korea.

Analisten noemen het zeer opvallend en zeldzaam dat iemand op deze manier vanuit het zuiden oversteekt. Zo'n geval is volgens persbureau AP al jaren niet meer voorgekomen.

"Het is een van de zwaarst bewaakte grenzen ter wereld", legt Noord-Korea-deskundige Casper van der Veen uit. "En niet alleen dat: de gedemilitariseerde zone ligt bezaaid met mijnen." Naar schatting liggen er zo'n 2 miljoen mijnen verspreid over de vier kilometer brede en bijna 250 kilometer lange grensstrook.

Blamage voor Zuid-Koreaanse leger

Welke nationaliteit de oversteker heeft en of hij of zij nog leeft, blijft een raadsel. Wel duidelijk is dat het een blamage is voor de Zuid-Koreaanse defensiemacht. "Het Zuid-Koreaanse leger heeft wat uit te leggen", zegt hoogleraar Koreastudies Remco Breuker op Twitter.

Pas bij terugspoelen van de camerabeelden werd de veronderstelde overloper gespot, schrijft Breuker: "Toen duurde het nog maar liefst drie uur voordat er soldaten ter plekke waren om de persoon in kwestie aan te houden. Dat is dan ook niet gelukt."

Elk jaar bewandelen honderden Noord-Koreanen de omgekeerde weg naar het zuiden. Maar die vluchtpogingen lopen vrijwel altijd via de grens met China, mede omdat oversteken via de grens tussen de twee Korea's zo gevaarlijk is.

Dat wordt duidelijk bij het zien van deze spectaculaire beelden uit 2017. Een Noord-Koreaanse militair raakte toen zwaargewond bij zijn ontsnapping naar Zuid-Korea:

In juli vorig jaar zwom een Noord-Koreaanse overloper vanuit Zuid-Korea 's nachts via zee terug naar zijn geboorteland. Andersom lukte het een paar maanden later een Noord-Koreaan het prikkeldraad aan de grens over te klimmen en zo het zuidelijke buurland te bereiken.

"Opgeteld bij het incident van Nieuwjaarsdag zijn deze zaken beschamend voor het Zuid-Koreaanse leger", zegt Van der Veen. Naar aanleiding van de teruggezwommen overloper werd vorig jaar een Zuid-Koreaanse generaal ontslagen. Zo'n scenario kan ook nu voor de hand liggen.

Direct schieten

Als de persoon die op Nieuwjaarsdag de grens is overgestoken nog leeft, wacht hem in Noord-Korea volgens Van der Veen niets goeds. "In het slechtste geval wordt hij meteen neergeschoten. Vanwege de pandemie geldt voor alle grenswachten een shoot on sight-bevel."

Zo werd in september een Zuid-Koreaanse ambtenaar doodgeschoten door Noord-Koreaanse soldaten, omdat hij met een bootje in het grensgebied voer.

Het communistische regime hoopt met dit soort drastische maatregelen het coronavirus buiten de deur te houden. Op papier is dat gelukt: volgens de officiële statistieken is er nog geen enkele besmetting vastgesteld in Noord-Korea. "Niemand in het buitenland gelooft die berichten, maar het is onduidelijk hoe groot de impact van covid-19 er echt is."

Nijpend voedseltekort

Sinds de pandemie heeft het land van Kim Jong-un zich nog meer van de buitenwereld afgesloten. Al bijna twee jaar zijn alle grenzen potdicht. Zelfs de handel met de belangrijkste bondgenoot China is grotendeels tot stilstand gekomen.

"Kim heeft meerdere keren gezegd gezegd dat er een nijpend voedseltekort is", zegt Van der Veen. Als de grote leider dit al openlijk toegeeft, vrezen experts dat de daadwerkelijke situatie nog veel erger is. Kwetsbare kinderen en ouderen lopen er het risico te verhongeren, waarschuwde een VN-rapporteur onlangs.

Dus ook als de veronderstelde overloper niet direct wordt neergeschoten, zijn de vooruitzichten voor hem of haar somber. Als het gaat om een Noord-Koreaan, kan hij worden gestraft voor het feit dat hij eerder is overgelopen. Als het een hoge Zuid-Koreaanse ambtenaar is, dan zou hij voor propagandadoeleinden kunnen worden ingezet.

"Zoiets loopt meestal tragisch af", vat Breuker het samen.