Duits coronaverzet radicaliseert: 'Politici met dood bedreigd'
In Duitsland groeit het verzet tegen de coronamaatregelen. In verschillende steden worden er ook vandaag weer demonstraties verwacht. Met name in het oosten van het land - de voormalige DDR - is er veel weerstand. Die weerstand wordt ook radicaler, zeggen inlichtingendiensten. Appgroepen op de online berichtendienst Telegram spelen daarbij een belangrijke rol.
Het is een minderheid van de Duitsers die zich verzet, het overgrote deel steunt coronamaatregelen en laat zich inenten. Toch is de situatie binnen een kleinere groep de laatste weken extremer geworden. "Politici worden met de dood bedreigd", zegt Dirk-Martin Christian, president van de Saksische binnenlandse veiligheidsdienst.
"De protesten zijn divers begonnen, dat waren normale mensen die behoefte hadden om het coronamaatregelen-thema op straat onder de aandacht te brengen", aldus Christian. "Rechtsextremisten zijn die groepen steeds meer gaan gebruiken om hun eigen ideeën te verspreiden, ze zijn zich in grote aantallen op sociale media gaan inmengen."
In de voormalig Oost-Duitse deelstaten, waar het aantal besmettingen hoog en het aantal vaccinaties laag is, zijn groepen demonstranten uit protest gaan wandelen. Eerder was dat altijd op maandagavond, als verwijzing naar de maandagprotesten in de vroegere DDR. Nu gaan coronacritici ook op andere dagen de straat op. Wie wandelt, valt niet onder de groepsdemonstratiebeperkingen, is het idee.
In heel Saksen gaan inmiddels een paar duizend mensen regelmatig de straat op, met het stadje Freiberg als een van de middelpunten.
Wantrouwen
Op de deur van kapperszaak Haararbeiten kleeft een sticker met "2G". Alleen wie genezen of gevaccineerd is mag naar binnen. Dat wil niet zeggen dat kapper Henning John het daarmee eens is. Hij is tegen de maatregelen en tegen inentingen.
Uit de DDR-tijd weten we: als de staatstelevisie iets bericht, dan moeten wij het tegenovergestelde geloven.
Niet alleen omdat hij sinds corona moeilijk zaken kon doen. Ook omdat hij de informatie van de Duitse overheid, media en wetenschappers niet vertrouwt. Ook niet over corona.
Dat heeft met vroeger te maken, zegt John. Saksen is een voormalig Oost-Duitse Deelstaat. "Uit de DDR-tijd weten we: als de staatstelevisie iets bericht, dan moeten wij het tegenovergestelde geloven."
Het toenmalige regime is al ruim 30 jaar weg, maar het wantrouwen is gebleven. "Ik ben ervan overtuigd dat het gevaar van corona overdreven wordt, en het gevaar van inentingen te klein wordt gemaakt. Je hebt het gevoel dat je regelrecht wordt voorgelogen."
In het begin was hij nog bang voor het virus, zegt hij. Toen zijn zaak vorig jaar in de eerste coronagolf dicht moest, is hij zelf op sociale media op zoek gegaan naar andere berichten.
Woede op Telegram
Daar vond hij mensen met heel andere ideeën over corona: dat inentingen gevaarlijk zouden zijn, dat het virus een manier is van de overheid om de bevolking te manipuleren. Soms in combinatie met QAnon-complottheorieën, of de al oudere bewering dat nazi-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog niet bevrijd is door de geallieerden, maar juist bezet. Dat het huidige systeem omver moet worden geworpen. Dat dit complottheorieën zijn, ziet John als een frame van de mainstream media.
John begon zijn eigen Telegram-groep. Zijn groep telt inmiddels meer dan tweeduizend gebruikers. Hij roept op tot wandelprotesten tegen het coronabeleid, en ook tegen wat hij noemt "kindermisbruik in onvoorstelbare mate". Leden in de groep lopen mee, en delen via Telegram links naar artikelen en video's met informatie die volgens hen wordt achtergehouden. Er is ook veel woede op specifieke mensen, zoals de Saksische minister van gezondheid Petra Köpping en ministerpresident Michael Kretschmer.
John zelf deelt berichten van de 'Freie Sachsen', een politieke partij die de Saksische binnenlandse veiligheidsdienst als "rechtsextremistisch" heeft beoordeeld. Op een tafeltje in zijn kapperszaak ligt een stapel flyers van de partij. Je leest hoe je je kunt verzetten tegen de coronamaatregelen.
Het is een kwestie van tijd dat uit die woorden daden volgen.
Veiligheidsdienstpresident Christian maakt zich zorgen over de vermenging van de protestgroepen met extreemrechts. Berichten over het omverwerpen van het systeem zijn meer dan woorden, denkt hij. "Ik geloof dat ze dat menen." Het gaat nog altijd om een relatief kleine groep mensen in een veelheid aan groepen en kanalen, maar dat maakt het ook ongrijpbaar.
"Het is een kwestie van tijd voor uit die woorden daden volgen. Die grenzen worden vloeibaarder. De situatie is de laatste weken extremer geworden."
Onlangs liep een kleine groep demonstranten met brandende fakkels naar het huis van minister Köpping. En deze week deed de politie invallen in een onderzoek naar een moordcomplot tegen ministerpresident Kretschmer, opgezet via Telegram.
Ingrijpen
Kapper John zegt geweld af te keuren. Tegelijk heeft hij zelf geen goed overzicht. "Dit heeft een eigen dynamiek, wij kunnen nauwelijks nog beïnvloeden wat er gebeurt."
Veiligheidsdienstpresident Christian zou willen dat Telegram zelf meer ingrijpt, maar afdwingen is moeilijk. Duitse toezichthouders kunnen boetes opleggen als een platform gebruikers niet dwingt extreme berichten te verwijderen, maar het bedrijf is juridisch gevestigd in Dubai. "Stuur daar maar eens een boete heen", zegt hij. Die kan het bedrijf ongestraft naast zich neerleggen.
