'Probleem van het regeerakkoord is niet geld, maar beschikbare mensen'
Gratis kinderopvang, een sterker leger, 100.000 woningen per jaar bouwen, meer leraren werven en miljarden voor verduurzaming. Het kabinet trekt de beurs voor ambitieuze nieuwe plannen, maar zijn er voldoende mensen beschikbaar om alle nieuwe banen in te vullen?
De achilleshiel van het regeerakkoord, noemt Ton Wilthagen de arbeidsmarkt. "Het geld is niet het probleem, het zijn de mensen", zegt de Tilburgse hoogleraar arbeidsmarkt. "Zonder voldoende mensen met de juiste kwalificaties zijn de ambities niet te realiseren."
Ook econoom Matthijs Bouman denkt er zo over. Hij wijst op de extra bouwvakkers en wegenbouwers die nodig zijn voor alle miljardenplannen voor de huizenmarkt en infrastructuur. "En de grootse klimaatplannen: we hebben nu al een tekort aan technici voor de energietransitie", zei Bouman bij Nieuwsuur.
Meer vraag naar personeel
Hoeveel banen er nodig zijn om de kabinetsplannen uit te voeren is nog onduidelijk. Maar nu al zijn er 126 vacatures voor elke 100 werklozen. En het aantal werklozen is toch al historisch laag, becijferde het CBS vandaag nog.
Dat tekort neemt naar verwachting ook zonder de nieuwe plannen nog verder toe. In de kinderopvang neemt het aantal vacatures ten opzichte van het aantal werkzoekenden bijvoorbeeld met 46 procent toe de komende tien jaar, terwijl kinderopvangorganisaties nu al niet genoeg personeel hebben. Bouman: "De verhoging van de vergoeding voor de kinderopvang gaat tot meer vraag naar personeel leiden." En dus tot grotere tekorten.
Kraptecrisis
Het risico is dat de miljarden die nu verdeeld worden niet gebruikt kunnen worden als de tekorten op de arbeidsmarkt niet eerst worden opgelost. "Dat zagen we in de vorige kabinetsperiode bijvoorbeeld bij defensie: er was geld uitgetrokken voor extra soldaten, maar dat bleef een tijd op de plank liggen omdat er niet genoeg mensen waren die zich aanmeldden", zegt Bouman.
Wilthagen stelde daarom deze zomer een actieplan op om de 'kraptecrisis' aan te pakken. Hij ziet tien oplossingen. "Bijvoorbeeld nog beter het onbenut arbeidspotentieel aanboren of ruimer kijken naar arbeidsmigratie", zegt Wilthagen.
Arbeidsmigranten uitnodigen
In het regeerakkoord staan een aantal maatregelen om de personeelstekorten aan te pakken. Zo gaat het minimumloon iets omhoog en mogen bijstandontvangers meer bijverdienen. Voor mbo'ers moet het makkelijker worden om een stage te vinden en het kabinet wil "arbeidsmarktrelevante" beroepsopleidingen stimuleren.
"En er staat dat Nederland op het gebied van arbeidsmigratie wat meer naar Duitsland gaat kijken", zegt Bouman. "Daar heeft de nieuwe regering gezegd: wij gaan niet langer wachten tot iemand naar Nederland komt, maar we gaan zelf geschikte mensen van buiten de Europese Unie uitnodigen om hier te komen werken."
Maar is het genoeg? Wilthagen: "Nee, dat denk ik niet. Het is goed dat er een richting gekozen is. Maar dit waren dingen die al 15 jaar geleden hadden moeten gebeuren. Nu zijn er allerlei ambities bij gekomen. Ik ben bang dat die geremd worden door het tekort aan mensen."
