Nord Stream 2 werkt nog niet als gaspijpleiding, wel als drukmiddel
De gaskraan van de Nord Stream 2 naar Europa blijft dicht als Rusland de gespannen situatie in Oekraïne laat escaleren. Dit dreigement van Annalena Baerbock, de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken in Duitsland, aan Moskou zet het prestigieuze gasproject opnieuw in de schijnwerpers. Want in de nasleep van haar uitspraken steeg de inkoopprijs van gas met 10 procent.
De Nord Stream 2 is al jaren een splijtzwam in de relatie tussen de VS, Rusland en Europa. Washington vreest dat EU-landen te afhankelijk worden van Russisch gas zodra de pijpleiding in gebruik wordt genomen. Vanuit Brussel, Moskou en Berlijn wordt er verschillend naar gekeken, leggen onze correspondenten in dit artikel uit.
'Rusland wil Oekraïne passeren'
"De Nord Stream 2 wordt vooral gebruikt als geopolitiek instrument", zegt EU-correspondent Kysia Hekster. "Formeel gaat het alleen over gas, maar Moskou wil met het project Oekraïne passeren." De nieuwe gaspijpleiding loopt namelijk rechtstreeks door zee naar Duitsland, in tegenstelling tot de grote gasleiding die door Oekraïens grondgebied richting de EU loopt.
De aanleg van de Nord Stream 2 is recent voltooid, maar de Duitse autoriteiten hebben nog geen groen licht gegeven voor gebruik. Het project zou nog niet voldoen aan de Europese wet- en regelgeving.
De vraag is hoe snel de Nord Stream 2 in gebruik genomen kan worden en hoeveel haast Europa daarmee heeft. In de EU mag een bedrijf dat gas produceert het namelijk niet tegelijkertijd ook transporteren. Gazprom levert echter als enige het gas omdat het in Rusland een monopolie op export heeft.
Ook de Europese Commissie moet dus nog toestemming geven. Aanstaande donderdag komt dit aan bod op een Europese top. Hekster: "De Nord Stream 2 zorgt ook intern voor verdeeldheid. Zo zitten de Baltische staten en Polen meer op de lijn van de Amerikanen. Nederland en Duitsland zien het meer als een commercieel instrument."
Nieuwe regering in Berlijn
Maar de recente regeringswissel in Duitsland zet de discussie weer op scherp. Voormalig bondskanselier Merkel (CDU) heeft de pijpleiding lang omschreven als een 'privaat-economisch' project.
"Over het algemeen wordt het Nord Stream 2-beleid van Merkel gezien als poging de relatie met Rusland en inmiddels ook het Amerika van Biden goed te houden", zegt Duitsland-correspondent Charlotte Waaijers. "Maar de CDU regeert niet meer, en FDP is kritisch op het project en de Groene partij van Annalena Baerbock is altijd duidelijk tegen geweest."
Toch duiden de uitspraken van Baerbock niet direct op een koerswijziging. De minister verwees vandaag immers naar de afgelopen zomer met Washington gemaakte afspraken over sancties tegen Rusland als het "agressieve acties tegen Oekraïne" zou ondernemen.
Voor Rusland is Europa juist de enige mogelijke afnemer van het gas dat in West-Siberië wordt gewonnen, vertelt Moskou-correspondent Geert Groot Koerkamp. Zo'n 40 procent van de Europese gasbehoefte wordt vervuld door Russisch gas.
Oekraïne verdient nu nog aan Russische gas
"Terwijl Rusland miljarden in de Nord Stream 2 heeft geïnvesteerd, is het maar de vraag of dat ooit wordt terugverdiend", zegt Koerkamp. Volgens hem wordt Europa overigens niet meer of minder afhankelijk van Russisch gas als het project in gebruik wordt genomen. Wat er vooral zou veranderen is de route die wordt afgelegd om het aardgas af te leveren. Namelijk zonder Oekraïense tussenkomst rechtstreeks naar Europa.
Koerkamp: "Oekraïne verdient nu nog goed aan de doorvoer van Russisch gas. Het in stand houden van de pijpleidingen levert daar ook veel werkgelegenheid op. Rusland wil die kraan dichtdraaien om Oekraïne een hak te zetten. Oekraïne is daarom juist blij met de dreiging van sancties tegen Rusland door de Verenigde Staten."
