'Duizelingwekkend' onderzoek: China pleegde genocide in Xinjiang

• Wouter Hoogland

De Chinese regering maakt zich schuldig aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Dat is de conclusie van het 'Oeigoerentribunaal' in Londen. In dit onofficiële tribunaal werden getuigenissen, onderzoeken en gelekte overheidsdocumenten over Xinjiang onderzocht, als ware het een rechtszaak tegen de Chinese overheid.

Geoffrey Nice, oud-aanklager van het Joegoslaviëtribunaal, was gevraagd als rechter op te treden. Volgens hem is er genoeg bewijs dat China "bewust, systematisch en gecoördineerd beleid voert, met het doel om de bevolking van Xinjiang te 'optimaliseren'". Dit wordt gedaan door de geboortes onder Oeigoeren en andere etnische minderheden te beperken. President Xi Jinping en andere hoge politici worden door het 'tribunaal' hiervoor persoonlijk verantwoordelijk gehouden.

China spreek al maanden schande van het zogenoemde tribunaal. Het ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het eerder al een "anti-Chinese farce", bedoeld om de politieke en publieke opinie tegen China te keren. "Het is wettig noch geloofwaardig."

'Duizelingwekkend'

De uitspraak 'genocide' is geen verrassing volgens Susanne Kamerling, verbonden aan het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. "Het sluit aan bij eerder onderzoek. Nieuw is dat het allemaal op een rij is gezet, en dan duizelt het je wel. Ze hebben goed aangetoond dat het een systematische aanval is op een bevolkingsgroep, die op alle aspecten van het leven van de Oeigoeren doorwerkt."

Hoewel het geen officieel tribunaal is, kan het volgens Kamerling toch effect hebben. "Het tribunaal doet een duidelijke oproep aan de Britse regering: het moet handelen naar de genocideverdrag van de VN, en dus genocide in andere lidstaten tegengaan. De regering moet dus ook juristen naar het bewijs laten kijken, zegt het tribunaal."

Dat het lastig is om de Chinese regering formeel aan te klagen, benadrukt volgens Kamerling juist het belang van dit tribunaal. "Er zijn steeds meer autocratische regimes die de rechtsorde ondermijnen, en machtig genoeg zijn om officiële vervolging te vermijden. In die context is het goed dat de maatschappij dat oppakt, als overheden dat nalaten. Zo is er toch aandacht voor."

Boycot

Het is de vraag welk effect deze uitspraak zal op de internationale betrekkingen. De mensenrechtenschendingen in Xinjiang veroorzaken al langer spanningen tussen veel westerse landen en China. De VS, Canada, Australië en het Verenigd Koninkrijk noemden het als de reden voor een diplomatieke boycot van de Olympische Winterspelen in Peking.

Volgens Kamerling kan de uitspraak mogelijk leiden tot een verkoeling van de diplomatieke relaties tussen China en Groot-Brittannië, aangezien het tribunaal in Londen plaatsvond. "Ook is het opvallend dat Xi Jinping en andere hoge functionarissen met naam en toenaam werden genoemd en verantwoordelijk worden gehouden. De vraag is hoe daarop wordt gereageerd."

NOS op 3 maakte eerder deze uitlegvideo over de situatie rondom de Oeigoeren: