Eerst politiek doodverklaard, nu bondskanselier: Scholz neemt stokje over van Merkel
Vanochtend is hij door het Duitse parlement verkozen tot bondskanselier, en is hij volgens experts de machtigste man van Europa: Olaf Scholz. Op de vraag van de NOS wat mensen in het buitenland ervan zullen merken dat hij Angela Merkel als bondskanselier vervangt, antwoordt hij: "De meesten kunnen mij goed inschatten, en daarmee ook de toekomstige regering." Maar wie is hij, en wie valt op in zijn nieuwe regering?
De Duitse media hebben goed moeten graven om een beetje inzicht te krijgen in hun nieuwe bondskanselier. Behalve over zijn politieke carrière is er namelijk weinig bekend over de 63-jarige SPD-leider Olaf Scholz. Anders dan over zijn tegenkandidaten in aanloop naar de verkiezingen, vond nog niemand het de moeite waard om een biografie over hem te schrijven.
Zo werd Scholz beëdigd als bondskanselier:
Wat bekend is: als kind in een middenklassegezin groeit hij op in een rijtjeshuis in een arbeiderswijk in Hamburg. Zijn vader werkt in de handel en is veel onderweg, zijn moeder bestiert het huishouden. Hij heeft twee broers van wie een directeur van een ziekenhuis zal worden, en de ander manager van een IT-bedrijf.
De rest van zijn leven lijkt voornamelijk politiek. Zijn vrouw: SPD-minister in Brandenburg. Geen kinderen. Zijn vrienden: naar verluidt vooral uit politieke kringen. Met uitzondering misschien van zijn kapper Behçet Algan. Die bezocht hij, los van knipbeurten, de afgelopen 15 jaar ook om alle jubilea van de kapperszaak mee te vieren, schrijft de Duitse krant Abendblatt. Aan de muur hangt een foto van Scholz met Algans dochter - tussen foto's van oud-kanselier Schröder en bondspresident Steinmeier, beiden ook SPD'er en klant.
'Staatsmonopolistisch kapitalisme'
Scholz zelf besluit al vroeg politiek actief te worden. Als 17-jarige sluit hij zich aan bij de jongerenafdeling van de sociaaldemocratische SPD. Hij geldt daar als zeer links. Scholz ziet de Bondsrepubliek bijvoorbeeld als Europees bolwerk van het grootkapitaal en ziet in de overheid een 'staatsmonopolistisch kapitalisme'; hij vindt dat de belangen van de grote bedrijven en de staat zijn versmolten.
Angela Merkel trad vorige week na 16 jaar terug als bondskanselier. Dit is een overzicht van haar regeerperiode:
Ondanks zijn bevlogenheid en grote ambities, rolt hij niet meteen de politiek in. Hij studeert eerst rechten, en werkt enkele jaren als arbeidsrechtadvocaat. Op dat moment, kort na de val van de Muur, worden in Oost-Duitsland op grote schaal staatsbedrijven geprivatiseerd. Scholz adviseert ondernemingsraden van die bedrijven over de regelingen voor werknemers die hun baan verliezen. Hij laat de politiek voor wat het is. "In die tijd heb ik veel van mijn standpunten heroverwogen", zou hij later in een interview met Der Spiegel zeggen. "Ik heb mezelf ontgift."
Hij keert terug in de politiek, maar zijn opvattingen zijn gematigder, hij wordt pragmatischer. Hij klimt op binnen de partij, schopt het onder andere tot burgermeester van Hamburg. Daar pakt hij de woningnood aan, en slaagt er door zelf te onderhandelen in om de spaak gelopen bouw van de Elbphilharmonie vlot te trekken, inmiddels is het pand een toeristische trekpleister. Hij wordt vervolgens landelijk minister van Werkgelegenheid en daarna van Financiën, en vice-kanselier onder Angela Merkel.
Robot-achtig
Smetten zijn er ook. Als burgermeester van Hamburg onderschatte hij de protesten rond de G20-top in zijn stad, die daardoor flink uit de hand konden lopen. Terwijl hij minister van Financiën was, ging er veel mis bij het afwikkelen van het Wirecard-schandaal. Ook werd zijn ministerie recentelijk nog doorzocht in een onderzoek naar fouten bij het aanpakken van witwaszaken.
Ook binnen zijn partij is hij niet altijd geliefd. In 2019 stelt hij zich met een ander partijlid verkiesbaar voor het voorzitterschap. Het duo verliest. Partijgenoten zouden hem onder andere te technocratisch vinden, te pragmatisch en rechts zelfs. Scholz heeft een bijnaam: 'de Scholzomat'. Hij zou robot-achtig zijn, houdt geen bevlogen toespraken en toont weinig emotie. De krant Die Zeit verklaart hem politiek dood.
Maar zoals bij alle tegenslagen zit Scholz het uit. Een van zijn medewerkers zou een briefje in zijn kantoor hebben hangen, schrijft Der Spiegel, met daarop de tekst: 'Scholz' eerste wet: Wij zijn nooit beledigd - wij zijn nooit hysterisch'. Hij weet zich te verzoenen met de partij en wordt 'kanzlerkandidaat'.
Het is juist die beheersing en, volgens veel Duitsers, saaiheid, die hem aan de overwinning hielpen. Waar zijn tegenstanders steken laten vallen, blijft hij rustig. De schandalen uit zijn verleden blijven niet aan hem plakken, te ingewikkeld misschien. Er zijn genoeg Duitsers, zoekend naar stabiliteit, die het hem toevertrouwen om het gat te vullen, dat Merkel achterlaat.
