Troepenopbouw aan grens met Oekraïne: plant Rusland een invasie of is het bluf?

• Christiaan Paauwe

  redacteur Buitenland

Als Rusland Oekraïne binnenvalt, hoe bereid je je daar als burger op voor? De Oekraïense newssite Babel heeft een uitgebreide lijst met tips daarvoor opgesteld. Leer eerste hulp en zoek schuilkelders op in de buurt, is te lezen in het artikel.

Eerder deze maand waarschuwden Amerikaanse inlichtingendiensten dat Moskou mogelijk een invasie aan het voorbereiden is. Dat zou ook blijken uit satellietbeelden. Aan de grens zouden bijna 100.000 Russische militairen zijn gestationeerd en er zouden plannen liggen voor een inval. Ook inlichtingendiensten in Oekraïne sloegen alarm.

De NAVO besprak de spanningen vandaag op een top in Letland. Oekraïne is geen lidstaat van het militaire bondgenootschap, maar is de afgelopen jaren wel gesteund door de alliantie en hoopt ooit te kunnen toetreden. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg sprak duidelijke taal richting Moskou: "Rusland zal een hoge prijs betalen als ze opnieuw geweld gebruiken tegen het onafhankelijke Oekraïne."

Maar volgens het Kremlin zijn de aantijgingen onzin. Niet Rusland, maar juist het Westen maakt zich schuldig aan provocaties - onder meer door wapens te sturen naar Oekraïne. President Poetin waarschuwde vanmiddag de NAVO nog om geen 'rode lijn' te overschrijden, zoals het sturen van van extra militairen naar Oekraïne.

Zeven jaar strijd, duizenden slachtoffers

Wat wel duidelijk is: voor Oekraïners is de Russische dreiging reëel. Sinds 2014 is het land verwikkeld in een strijd met door Rusland gesteunde separatisten in het oosten. Daarbij zijn meer dan 14.000 mensen om het leven gekomen. Ook werd de Krim in de nasleep van de Maidan-revolutie geannexeerd. Sindsdien heeft Rusland herhaaldelijk troepen verzameld langs de grens met Oekraïne.

"Natuurlijk maken wij ons zorgen," zegt de Oekraïense journalist Olga Tokarjoek. In een veelgedeeld opiniestuk schreef ze dat Oekraïne zich met man en macht zal verdedigen als Rusland binnenvalt. "Ook al wil niet iedereen het toegeven, mensen zijn hier angstig. Rusland heeft nu zoveel militairen naar de grens gestuurd."

Tokarjoek wijst daarbij ook op de grote hoeveelheid wapentuig en militaire ziekenhuizen die langs de grens zijn verschenen - wat volgens haar verder bewijs is dat het niet alleen gaat om een militaire oefening. Oekraïners houden er rekening mee dat een invasie zomaar kan gebeuren.

Of Rusland echt een militaire actie overweegt in Oekraïne is onmogelijk te zeggen, zegt defensie-expert Dick Zandee van Clingendael. "Rusland wil ook niet dat we dat weten, want zo kunnen ze met hun troepenmacht maximaal druk uitoefenen." Het Kremlin wil vooral voorkomen dat Oekraïne verder toenadering tot het Westen zoekt en kan deze dreiging gebruiken aan de onderhandelingstafel.

Internationale experts zijn er niet van overtuigd dat Rusland op korte termijn ook echt overgaat tot een grootschalige invasie. Daar is de troepenmacht nog niet groot genoeg voor, zegt Zandee. "Als Rusland toch de grens overgaat, dan zal dat zijn voor een beperkte militaire doelstelling." Al kan de huidige situatie volgens hem wel makkelijk escaleren.

Journalist Tokarjoek hoopt dat Oekraïne in dat geval gesteund zal worden door het Westen - met wapens en met sancties. "De NAVO zou duidelijk moeten maken wat de gevolgen voor Rusland zijn als het overgaat tot een inval. Dat kan Rusland afschrikken. Daar hoop ik op, al zie ik nog geen tekenen dat dit gaat gebeuren."