Sluiting kolencentrale is einde van megavervuiler, maar klimaateffect betwist
De sluiting van de Rotterdamse kolencentrale betekent dat er op Nederlandse grond per jaar 3 megaton CO2 minder wordt uitgestoten. Voor het idee: vorig jaar was de uitstoot van broeikasgassen in Nederland 165 megaton CO2-equivalent.
De Amerikaanse eigenaar van kolencentrale Onyx Power Plant op de Tweede Maasvlakte ontvangt 212,5 miljoen euro om dicht te gaan. Nu zijn er in Nederland nog drie kolencentrales: een in de Eemshaven van het bedrijf RWE en twee op de Maasvlakte in Rotterdam. Een daarvan is van Uniper; de centrale die nu dichtgaat is van Riverstone.
De drie bedrijven staan in de top 10 van meest vervuilende bedrijven van Nederland. Samen zijn ze goed voor zo'n 7 procent van de totale CO2-uitstoot. In 2030 valt het doek definitief voor de kolencentrales, dan moeten ze dicht. De overheid heeft daarom deze laatste drie een aanbod gedaan te stoppen.
Riverstone wacht op goedkeuring voor het subsidiebesluit van de Europese Commissie voordat het commentaar geeft.
'Niet meer slechtste jongetje van de klas'
"Hier zijn we heel blij mee", zegt Urgenda-directeur Marjan Minnesma. "Hoe eerder de kolencentrales dichtgaan, hoe beter. Het is tijd dat we niet meer het slechtste jongetje van de klas zijn."
Volgens Minnesma vallen we terug op energie uit kolencentrales - ook uit het buitenland - zodra gas heel duur wordt, zoals nu. "Daarom is het goed als die er straks niet meer zijn."
Machiel Mulder, energiedeskundige van de Rijksuniversiteit Groningen, denkt daar anders over: "Deze sluiting doet vrij weinig voor het klimaat. We hebben in Europa emissiehandel, een handel in de uitstoot van broeikasgassen. De emissie-commissie bepaalt hoeveel van die rechten in Europa verhandeld mogen worden. Zodra dat niet wordt aangepast, is er sprake van een waterbedeffect. Voor echt effect zal men minder rechten moeten uitdelen."
Volgens Minnesma valt dat heel erg mee. "Je moet op verschillende sporen inzetten." Ze geeft het voorbeeld van elektrisch rijden. "Mensen zeggen dat dat vervuilend is, omdat het kan rijden op energie die met kolen is opgewekt. Maar uiteindelijk gaan we allemaal elektrisch rijden en gaan we stapsgewijs naar duurzame energie. Hetzelfde geldt voor onze elektriciteitscentrales, die gaan van kolen, naar gas en dan naar zon en wind."
Afhankelijk van fossiele brandstoffen
Volgens Mulder moeten we niet te licht denken over de sluiting. We zijn volgens hem nog steeds afhankelijk van fossiele brandstoffen, al helemaal als de vraag toeneemt of als er geen wind of zon is.
"Ja, we moeten af van kolen, maar niet te snel", zegt hij. "Dat is riskant. De elektriciteitsbedrijven hebben bij het bepalen van investeringen in centrales afwegingen gemaakt hoeveel ze produceren, hoeveel vraag er is en wat dus de optimale capaciteit is. Door van buiten de markt in de grijpen is er risico op tekort aan opwekkingscapaciteiten. Bovendien raken we nu meer afhankelijk van gas, en we zien nu met de gastekorten wat dat betekent."
Minnesma ziet ook liever dat we niet afhankelijk zijn van gas, maar verkiest het wel boven kolen. "Steenkool is twee keer zo vervuilend als gas."
De energierekening zal door de sluiting in ieder geval niet omhooggaan, verwacht Mulder. "De energiemarkt is Europees, daar heeft deze sluiting niet zoveel invloed."
Rechtszaken
Vorig jaar werd bekend dat de toenmalige minister van Economische Zaken Eric Wiebes op de drie bedrijven een bod had gedaan. Riverstone was het enige bedrijf dat positief reageerde.
Voor de Amerikanen was het aanbod financieel aantrekkelijker, omdat ze de kolencentrale 'tweedehands' hadden gekocht van het Franse energiebedrijf Engie. Volgens ingewijden zou Riverstone zo'n 200 miljoen euro hebben betaald. Nu ontvangt het bedrijf van de overheid dus ruim 212 miljoen euro.
De twee Duitse energiebedrijven zijn niet ingegaan op het aanbod van de overheid. RWE is begonnen met een arbitragezaak, omdat het de kolencentrale in de Eemshaven in 2030 moet sluiten. De bouw van hun centrale kostte 3 miljard euro, het bod vanuit de overheid lag op 500 miljoen euro. Het bedrijf wil nu een compensatie afdwingen van 1,4 miljard euro.
Minnesma: "Ik snap ook wel dat het voor die bedrijven vervelend is. Zo'n tien jaar geleden heeft onze overheid aan de energiebedrijven gevraagd of ze nieuwe kolencentrales wilden bouwen. Nu moeten ze van diezelfde overheid weer stoppen. Dit laat overigens ook zien dat de overheid het klimaat toentertijd totaal niet serieus nam."
Urgenda-doelstellingen
De Urgenda-doestelling om een kwart minder broeikasgassen uit te stoten, komt door de sluiting dichterbij. Vorig jaar is dat doel mogelijk gehaald, mede door de de sluiting van de Hemweg-kolencentrale, een relatief zachte winter, een lage gasprijs en minder verkeer.
Minnesma: "In dit voorjaar ging de uitstoot met 5 megaton omhoog. Door deze sluiting gaat het weer 3 megaton omlaag. Dit helpt, maar de overheid ligt nog niet helemaal op koers voor hun eigen doel voor 2030."
