Op tijd de stad in of juist consuminderen, morgen is het Black Friday

Een feest voor de een, maar het is de ander een doorn in het oog: Black Friday staat voor de deur. Tijdens dit uit de Verenigde Staten overgewaaide fenomeen op de dag na Thanksgiving bieden sommige winkels hoge kortingen aan. Het wordt gezien als de aftrap van het feestdagen-seizoen.

Winkels verwelkomen extra publiek, maar worstelen met maatregelen en levertijden. Gemeenten willen de mensenmassa's zo coronaproof mogelijk reguleren. Milieuorganisaties roepen mensen op om vooral niet te gaan kopen en juist te 'consuminderen'.

Milieu Centraal heeft laten uitzoeken hoeveel Nederlanders inmiddels profiteren van de acties. De meeste mensen blijken nog niet te zijn gevallen voor het koopjesfestijn: slechts een op de vijf is volgens de enquête van plan toe te slaan de komende dagen. Bijna de helft is van plan om niks te kopen. Net als vorig jaar valt Black Friday op een moment dat het aantal coronabesmettingen steeds verder oploopt.

Online aanbiedingen

Ook Nederlandse ondernemers blijven in het algemeen terughoudend. Een ruime meerderheid van hen doet niet mee aan Black Friday, vertelt Paul te Grotenhuis van branchevereniging INretail. "We zien ondernemers die niks doen, maar ook ondernemers die acties over meerdere dagen spreiden." Bij ketens ziet de brancheorganisatie dat er veel focus ligt op de online aanbiedingen. "Ook om de drukte in de winkels zoveel mogelijk te voorkomen. Er zijn meerdere acties al afgeschaald."

"Deze weken zijn heel belangrijk voor de winkeliers", zegt Dominique van Elsacker, directeur van Urban Department Store in Rotterdam. "Wij doen heel erg ons best om bezoekers te spreiden. Daarom doen we vijf dagen deals, om de druk van de vrijdag af te halen."

Online gaan de prijsstellingen automatisch, legt hoofdredacteur van Tweakers Wout Funnekotter uit. "Sites passen de prijzen aan van wat concurrenten doen en hoe groot hun voorraad is. De algoritmes bepalen de prijs." De hoofdredacteur van de techwebsite heeft het idee dat er meer oude modellen in de aanbieding zijn dan vorig jaar. "Dat kan samenhangen met de leveringsproblemen van nieuwe modellen."

Wat betreft mogelijke vertragingen en tekorten zegt Te Grotenhuis van INretail dat het erg afhankelijk is van het product. "Vooral op grote producten die in Azië worden gemaakt, kan wat vertraging zitten."

Volgens Funnekotter lijkt het alsof consumenten minder met Black Friday bezig zijn dan vorig jaar. "Toen was er een soort 'perfecte storm'. Ik kan me voorstellen dat mensen wat geld overhadden vanwege de lockdowns en vakanties die niet doorgingen en zin hadden zichzelf te trakteren."

Spreiding

Gemeenten zijn vooral bezig met het spreiden van de bezoekers. Zo gaan in Rotterdam winkels eerder open, is parkeren goedkoper in de ochtend en is er een winactie voor wie vroeg komt winkelen.

De gemeente heeft shoppingcoaches ingezet om mensen op de regels te wijzen en mondkapjes uit te delen. Vorig jaar riep Rotterdam vanwege corona mensen nog op om thuis te blijven. Uiteindelijk besloot burgemeester Aboutaleb dat de winkels voor sluitingstijd dicht moesten. Maar Black Friday verbieden doet de gemeente niet. Een woordvoerder: "We willen ondernemers ook een kans geven, die hebben ook een zware tijd gehad."

PostNL probeert de bezorgmomenten zoveel mogelijk te spreiden. Het bedrijf verwacht het dubbele aantal pakketten te zullen bezorgen, daarom zullen ook op zondag bestellingen worden rondgebracht. PostNL verwacht dat niet alles op tijd zal worden geleverd.

Overdreven

Toch is dus niet heel Nederland van plan om morgen richting de stadscentra te gaan. Een voorstander daarvan is kringloopwinkelbrancheorganisatie BKN, die al een paar jaar pleit voor 'Green Friday'. Daarmee roepen ze mensen op geen nieuwe artikelen te kopen, maar vooral spullen te hergebruiken.

Vorig jaar worstelden veel kopers met het dilemma tussen de drukte en de noodzaak cadeaus en inkopen te doen:

"Op Green Friday maakt de kringloopbranche een vuist tegen overconsumptie en de koopgekte in onze maatschappij", zegt BKN-directeur Leonie Reinders. "Ieder jaar worden consumenten verleid met kortingen die leiden tot onnodig en buitensporig koopgedrag. Dit concept is achterhaald en de huidige klimaatproblematiek vraagt om nieuwe tradities."

Uit de enquête van Milieu Centraal komt naar voren komt dat de meeste Nederlanders consuminderen inmiddels associëren met positieve aspecten. Een minderheid vindt het 'overdreven', 'bemoeizuchtig' en 'links gedoe'.