Vissers met financiële problemen benaderd om cocaïne te smokkelen

Drugssmokkelaars benaderen vissers met financiële problemen uit kleinere havens om cocaïne het land binnen te smokkelen. Dat blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap.

Op afgesproken locaties op zee worden de drugs van een containerschip overboord gegooid. De kotters vangen de drugspakketten op en varen terug naar de haven of laden die op een ander schip.

Vanwege onder meer de Brexit en het einde van de pulsvisserij zitten steeds meer vissers in financieel zwaar weer. Dat maakt hen kwetsbaar voor criminele netwerken, zegt onderzoeker Shanna Mehlbaum in het NOS Radio 1 Journaal. "Vissers worden vaak benaderd door een bekende die weet dat ze in financiële problemen zitten. Maar soms ook direct door een ronselaar van buitenaf."

Vooral cocaïne

Exacte cijfers van hoe vaak vissers benaderd worden en hoeveel drugs er op die manier het land binnenkomen, heeft Mehlbaum niet. Het is volgens de onderzoekers wel duidelijk dat het in de meeste gevallen om smokkel van cocaïne gaat.

De onderzoekers spraken ongeveer veertig vissers. Volgens hen is er bij de eerste benadering door een ronselaar vaak nog geen sprake van een dreiging. "De eerste keer kun je nog wel nee zeggen, en dat gebeurt ook", zegt Mehlbaum. "Maar als je er eenmaal in zit, zit je eraan vast. Als je een volgende keer weigert, ben je chantabel of er wordt gedreigd met geweld."

Om die reden heeft het project Maritieme Smokkel een lesprogramma ontwikkeld dat veelal jonge vissers leert om de eerste keer meteen te weigeren met smokkelaars in zee te gaan. Vissers krijgen voorbeelden te zien van hoe ze langzaam en met kleine stapjes steeds verder in het proces verzeild raken. Het project is een samenwerking tussen politie, douane, enkele Noord-Hollandse gemeentes en de visserijsector.

Volgens Mehlbaum zijn er vooralsnog geen voorbeelden van vissers bekend die al geronseld zijn en er toch uit willen stappen. "Een eventueel goede manier zou zijn om tegen de lamp te lopen, maar dan is er wel het risico van een veroordeling", zegt ze. Daarom roept ze de overheid op om te onderzoeken hoe vissers op een zo veilig mogelijke manier uit de situatie kunnen stappen.

Meldpunt met beloning

Woordvoerder Rosanne Schellekens van Maritieme Smokkel zegt dat er naast het lesprogramma ook een pilot wordt gestart om makkelijker melding te doen van drijvende drugspakketten. Wanneer een visser daar nu melding van maakt, brengt dat naast een administratieve rompslomp ook een risico met zich mee. Criminelen kunnen mogelijk achterhalen wie er achter de melding zat. Juist om die twee redenen doen vissers vaak niets wanneer ze pakketten zien drijven.

"We gaan nu kijken hoe we dat melden makkelijker kunnen maken. En daar eventueel een beloning aan verbinden", zegt Schellekens. "Uit gesprekken met vissers blijkt dat als er een beloning van 1000 euro per pakket wordt gegeven dat vissers eerder bereid zijn om meldingen te doen."

Ze erkent dat het wel lastig is om dat helemaal anoniem te doen. "Daarom gaan we met de ontwikkelaars kijken hoe daar een balans in gevonden kan worden."