EU-hof: overplaatsen rechters door Poolse minister in strijd met regels EU
De Poolse minister van Justitie mag niet zomaar zonder opgaaf van redenen rechters naar hogere of lagere posities overplaatsen. Dat is het oordeel van het Europees Hof van Justitie in een zaak over de rechterlijke onafhankelijkheid in Polen.
Omdat de minister nu naar eigen inzicht een rechter kan detacheren naar een hoger hof en die detachering ook zomaar kan beëindigen, is de onafhankelijkheid van de rechtspraak niet langer verzekerd, oordeelt het Europees Hof. Ook omdat de minister van Justitie tegelijkertijd het hoofd van het Openbaar Ministerie is.
De Poolse regering zegt ter verdediging al langere tijd het juridische systeem op de schop te willen gooien om corruptie aan te pakken, maar daar gaat het hof niet in mee. De minister hoeft nu niet uit te leggen waarom hij rechters overplaatst en een rechter kan een degradatie ook niet aanvechten. Volgens het hof weet je daardoor als verdachte niet zeker of je eerlijk wordt behandeld, terwijl dat een pijler is van de rechtsstaat.
Het hof zegt nu dat Polen regels moet maken voor het detacheren van rechters zodat de risico's worden weggenomen dat ze worden gebruikt "als middel om politieke controle uit te oefenen op de inhoud van rechterlijke beslissingen". Nu moet een rechter nog instemmen met een overplaatsing, maar dat is volgens het hof niet voldoende omdat die rechter niet weet wat de achterliggende motivatie is.
Pools recht boven EU-recht
Polen ligt in Europa al langer onder vuur vanwege hervormingen die de onafhankelijke rechtspraak in gevaar brengen. De Poolse conservatieve regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) heeft hierover al jaren ruzie met de Europese Commissie. De PiS wil niet dat Europa zich bemoeit met het Poolse rechtssysteem.
Het Europese Hof van Justitie legde Polen al een dwangsom van een miljoen per dag op omdat het land weigerde een tuchtkamer af te schaffen. Die kamer, waarvan de leden door de politiek worden benoemd, kan rechters en officieren van justitie ontslaan of op non-actief zetten en berispen voor uitspraken die de kamer niet zinnen.
Begin vorige maand oordeelde het Poolse Constitutioneel Hof dat Pools recht boven EU-recht gaat als verdragen de Europese Unie en uitspraken van de EU-rechtbanken in strijd zijn met de Poolse grondwet. Dat staat haaks op een van de belangrijkste principes van de EU dat Europees recht boven nationaal recht staat.
Hongarije mag helpers migranten niet vervolgen
Het Europees Hof van Justitie oordeelde vandaag ook dat Hongarije personen of organisaties die migranten helpen met het indienen van asielaanvragen niet mag vervolgen. De Europese Commissie had de zaak aangespannen omdat Hongarije al meerdere keren door de EC en de Europese rechter op de vingers werd getikt om het asielbeleid.
In 2018 heeft Hongarije een nieuwe wet ingesteld die hulp aan migranten strafbaar stelt. Als hulpverleners migranten informeren over de asielprocedure of helpen door bijvoorbeeld voedsel of kleding te verstrekken, kunnen ze worden veroordeeld tot maximaal een jaar gevangenisstraf. De hoogste Europese rechter oordeelt nu dat die maatregel in strijd is met de Europese asielwetgeving.
De wet werd bekend als de 'Stop Soros-wet'. De Hongaarse premier Orbán beschuldigde de Hongaars-Amerikaanse miljardair George Soros ervan dat hij tijdens de vluchtelingencrisis in 2015 massa-immigratie stimuleerde om Europa te ondermijnen. Dit zou hij doen via het fonds dat hij heeft opgericht, waarmee hij initiatieven steunt die onder meer raken aan de rechtsstaat, persvrijheid en ook de bescherming van vluchtelingen. Soros verwerpt de aantijgingen en beschuldigde Orbán er in het verleden van dat hij een maffiastaat optuigt.
