Nederland garant voor miljarden aan fossiele investeringen in buitenland

De Nederlandse overheid staat garant voor miljarden euro's aan fossiele investeringen in het buitenland. Nederland is nog niet bezig met het afbouwen van die investeringen. Alleen dit jaar al kwam er 1,3 miljard euro aan garantstellingen bij, blijkt uit een inventarisatie van de NOS.

Op de klimaattop in Glasgow spraken gisteren ruim twintig landen af te stoppen met investeringen in de fossiele industrie buiten de landsgrenzen. Onder meer de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Investeringsbank ondertekenden de deal. Nederland deed dit niet.

"We hebben dat niet gedaan omdat het kabinet demissionair is", legt een woordvoerder van het ministerie van Financiën uit. Nederland is sinds vorig jaar wel in gesprek met het bedrijfsleven en ngo's over de 'mogelijke afbouw van steun voor fossiele transacties' via garantstellingen. "Het is aan het nieuwe kabinet om het ambitieniveau daarvan vast te stellen."

Exportkredietverzekeringen

Nederlandse bedrijven die exporteren naar het buitenland dekken hun risico's af via verzekeringen. Normaal gesproken doen ze dat bij commerciële verzekeraars. Maar als die het niet aandurven kunnen de exporteurs of hun banken aankloppen bij Atradius Dutch State Business, de exportkredietverzekeraar van de Nederlandse staat.

Uit stukken van Atradius DSB blijkt dat in 2020 de Nederlandse overheid in totaal voor 18,8 miljard euro garant stond. Ruim een kwart van die miljarden zijn garantstellingen voor (toeleveranciers van) de olie- en gassector. In totaal dus ruim 4,5 miljard euro.

"Het gaat vooral om projecten waarbij het risico te groot is vanwege de hoogte van het krediet, de lange looptijd of omdat de export naar een land gaat met hoge politieke risico's", legt Niek van der Beek van Atradius DSB uit. Het is dus een soort garantie vanuit de staat. In ruil daarvoor betalen de exporteurs premies aan de overheid.

Ook dit jaar

Ook in 2021 zijn er exportkredietverzekeringen afgesloten voor fossiele projecten over de hele wereld. De Nederlandse overheid kwam daardoor garant te staan voor projecten van Nederlandse bedrijven als Van Oord, Damen en IHC. Het gaat dit jaar tot nu toe om minstens 1,3 miljard euro aan garantstellingen die verband houden met de olie- en gassector.

Dat zo'n groot deel van de garantstellingen naar de fossiele sector gaat is niet nieuw. "De grootste projecten zijn van oudsher vaak fossiel", zegt Niek van der Beek van Atradius DSB. "De olie- en gassectoren zijn gewend aan lange termijnen voor investeringen en kredieten, daardoor komen ze minder snel uit bij commerciële partijen voor verzekeringen. En het Nederlandse bedrijfsleven heeft een goede positie als toeleverancier voor de olie- en gassector."

Van der Beek doelt dan met name op Nederlandse baggeraars en maritieme dienstverleners die een belangrijke rol spelen in de olie- en gaswinning op zee.

Mozambique

Verreweg de grootste garantstelling van Nederland dit jaar is voor een project van baggeraar Van Oord. Dat bedrijf is betrokken bij de aanleg van infrastructuur van gas dat gewonnen wordt op de zeebodem voor de kust van Mozambique, in opdracht van energiebedrijf Total. Het gaat om een bedrag van 900 miljoen euro.

Het project bij Mozambique is omstreden. NRC schreef in mei dat de gaswinning bijdraagt aan de onrust en het geweld in het gebied. Daarbij vielen al duizenden doden. Vanwege het geweld hebben zowel Total als Van Oord zich terugtrokken uit het gebied, aldus NRC. "Met de kennis van nu kan uiteraard gesteld worden dat de situatie zich anders heeft ontwikkeld dan destijds ingeschat", zei demissionair staatssecretaris Vijlbrief in september over de zaak.

Komende dinsdag stemt de Tweede Kamer over een voorstel om ook een einde te maken aan andere vormen van fossiele investeringen in het buitenland, zoals de garantstellingen via Atradius DSB. Atradius zelf laat weten dat het in ieder geval gaat stoppen met investeringen in kolen, en verder ligt de keuze om te stoppen met fossiele investeringen bij de Nederlandse overheid.