Pfizer: coronapil verkleint kans op opname kwetsbare patiënt met 89 procent

Een virusremmer van Pfizer verkleint de kans op ziekenhuisopname bij kwetsbare coronapatiënten met 89 procent mits het medicijn op tijd wordt ingenomen, zegt de farmaceut in een persbericht. Het gaat om een virusremmer in pilvorm, die Pfizer paxlovid heeft genoemd. De behandeling duurt vijf dagen en bestaat uit het tweemaal daags innemen van het middel.

Er zijn tot nu toe nog geen virusremmers tegen corona in pilvorm op de markt. Coronapatiënten kunnen wel al via een infuus remdesivir toegediend krijgen, maar vanwege de toedieningsmethode gebeurt dat alleen in het ziekenhuis. De huisarts zou deze pil van Pfizer aan patiënten kunnen geven met de bedoeling een ernstige infectie te voorkomen. Op die manier kan het een potentiële aanvulling op vaccins zijn voor kwetsbare patiënten die toch geïnfecteerd raken.

Experts noemen de voorlopige resultaten goed nieuws. Microbioloog Marc Bonten: "Het woord gamechanger is wat beladen sinds Trump het gebruikte bij een medicijn, maar in dit geval kan het wel het verschil maken."

Op Twitter reageren ook viroloog Marc Van Ranst en epidemioloog Alma Tostmann:

Viroloog Marion Koopmans is iets terughoudender. Ze wijst erop dat Pfizer slechts een persbericht naar buiten heeft gebracht en niet alle data van hun klinische onderzoek: "Je zou eigenlijk onder de motorkap willen kijken en geen science by press release willen bedrijven."

Wel noemt Koopmans het "goed dat er gewerkt wordt aan middelen die op verschillende manieren werken en het is uiteraard fantastisch als er meer middelen beschikbaar komen voor behandeling". Daarbij doelt ze ook op een pil van farmaceut Merck die een maand geleden onderzoeksresultaten naar buiten bracht van hun middel molnupiravir. Die reduceert de kans op ziekenhuisopnames met 50 procent, volgens het klinische onderzoek. Het Verenigd Koninkrijk heeft molnupiravir als eerste land inmiddels goedgekeurd voor gebruik.

Koopmans: "Voor beide middelen geldt dat de tijd voor werkzaamheid kort is. Ze moeten in een vroeg stadium van de infectie gegeven worden." De resultaten van Pfizer zijn gebaseerd op het toedienen van de pil binnen drie tot vijf dagen na het ontstaan van symptomen, die van Merck op het toedienen na maximaal vijf dagen. Bij patiënten die al in het ziekenhuis beland zijn heeft molnupiravir geen effect, bleek uit onderzoek van Merck. Pfizer heeft in zijn persbericht niks bekendgemaakt over het effect van paxlovid als dat later dan vijf dagen na het begin van de symptomen gebeurt.

Gevaar van resistentie

De twee pillen werken elk op basis van een ander mechanisme, maar hebben gemeen dat ze het vermenigvuldigen van het virus tegengaan. Dat is ook een verklaring waarom het bij patiënten die met een longontsteking in het ziekenhuis liggen, waarschijnlijk weinig effect meer heeft. Verdere schade wordt dan bijvoorbeeld niet meer veroorzaakt door een toename van de hoeveelheid virusdeeltjes, maar door een uit de hand gelopen reactie van het eigen immuunsysteem.

Koopmans zegt dat het middel ook niet te vroeg gegeven moet worden, dus zonder dat je zeker weet of iemand corona heeft: "Net als bij antibiotica bestaat bij virusremmers de kans op resistentie." Dat wil zeggen dat het virus zo muteert dat de remmer niet meer werkt. Dat is bijvoorbeeld ook de reden dat bij hiv een combinatie van virusremmers gegeven wordt. Zo wordt de kans op resistentie verkleind.

Koopmans vindt dat er bij het voorschrijven van het middel voorgesorteerd moet worden op een patiëntengroep die de grootste kans heeft op een ernstige infectie. Om resistentie te voorkomen, zou zeker niet iedereen het uit voorzorg van de huisarts moeten krijgen. Bonten: "Dit medicijn is bedoeld voor kwetsbare patiënten, mensen met obesitas of boven de 60 jaar, in de vroege fase, die nog niet ziek genoeg zijn om in het ziekenhuis te worden opgenomen." Als iemand uit die groep positief test, moet binnen vijf dagen begonnen worden met een kuur paxlovid, zo schetst hij.

Als aan al die voorwaarden wordt voldaan "reduceer je de ziekenhuisopnames met 90 procent", zegt Bonten. "Dat ziet er dus echt heel erg goed uit."

Alvast ingekocht

Het is nog onbekend wanneer het middel op de markt komt. Daarvoor moet het eerst door de gezondheidsautoriteiten worden goedgekeurd. Volgens demissionair minister De Jonge van Volksgezondheid is over enkele weken meer bekend over de werkzaamheid en de bijwerkingen.

Hoewel het nieuws over de pil volgens hem geen reden is om de vlag uit te hangen - "vaccineren blijft toch echt de allerbeste bescherming" - heeft het ministerie uit voorzorg wel meegedaan met de Europese inkoopprocedure, zei De Jonge vandaag na de ministerraad. "Om te zorgen dat we de pil wel voorhanden hebben. Maar we moeten niet doen alsof die pil een silver bullet is."

De demissionair minister wijst erop dat de pil volgens Pfizer het beste helpt bij de eerste verschijnselen van de ziekte, dus na besmetting. "En voorkomen is nog altijd beter dan genezen", vindt hij.

'Betaalbare prijs'

Over de prijs of de productiecapaciteit van Pfizer staat niks in het persbericht. Pfizer schrijft wel, zij het in voorzichtige bewoordingen, te zoeken naar manieren om het middel beschikbaar te maken voor lage- en middeninkomenslanden tegen een betaalbare prijs, en wil daar een miljard dollar in steken. Verdere bijzonderheden ontbreken.

Merck besloot eind vorige maand het patent van molnupiravir te delen zodat het middel goedkoop geproduceerd kan worden voor lage inkomenslanden.