Bidens 'Build Back Better' komt krakend en piepend tot stand
Het was de eerste kanttekening bij het overwinningsfeest van Joe Biden, vorig jaar november. Hij had president Trump verslagen, maar won met een zeer bonte coalitie. Ga maar eens regeren met zowel uiterst progressieve als zeer conservatieve krachten binnen je eigen partij. Deze week, precies een jaar na zijn overwinning, komt Biden die realiteit flink tegen.
En dat was gisteren te merken, toen Biden met een nieuw voorstel van zijn Build Back Better-plan kwam. Hij presenteerde trots een principeakkoord, maar een definitieve stemming daarover laat nog op zich wachten zodat er tegelijkertijd over een enorm infrastructuurplan kan worden gestemd.
"Going big" was Bidens slogan in de eerste maanden. Hij zou alles tegelijk aanpakken, en het grondig doen: grote investeringen in de economie, sociale zekerheid, klimaat, infrastructuur. Amerika ging op de schop. Maar nu dit plan deze week moet worden goedgekeurd door het Congres, dreigen zijn eigen partijgenoten alle plannen flink uit te kleden.
Biden zelf probeerde er gisteren nog rustig onder te blijven, en zwoer dat dit erbij hoort. Hij verwees naar zijn imago als 'dealmaker': "Dit is compromissen sluiten, consensus bereiken, daar ben ik op verkozen". Maar hij weet dat het erop of eronder is. Hij heeft vol ingezet op Build Back Better, het is de kern van zijn agenda. Als er geen goede deal komt, hangt Bidens presidentschap al na een jaar in de touwen.
Ambitieuze verbouwing
Want welke plannen staan op het spel? Al in de zomer werd een historisch akkoord bereikt over de 'harde' infrastructuur; de grootscheepse aanpak van wegen, bruggen en internetverbindingen in Amerika. Ook een deel van de Republikeinen in de Senaat ging akkoord met een pakket van 1200 miljard dollar. Maar dat akkoord is in het Huis nog altijd niet in stemming gebracht. Progressieve Democraten houden de stemming al een maand tegen.
Want zij willen eerst een akkoord bereiken over de 'zachte' infrastructuur; klimaat en het sociaal stelsel. Oorspronkelijk stelde Biden hiervoor een investeringspakket voor van 3500 miljard dollar. Het zou de meest ambitieuze verbouwing van Amerika moeten worden sinds de jaren 60 van de vorige eeuw.
Met het astronomische bedrag wil Biden de economie moderniseren en vooral vergroenen. En hij wil de relatie tussen de Amerikaanse overheid en gezinnen drastisch omgooien. Van de wieg tot het graf moeten er sociale vangnetten komen: geld voor kinderopvang, betaald verlof, gratis beroepsopleidingen en ouderenzorg.
Vooral dat laatste gaat niet alleen over geld, het is ook een ideologische omslag. Met dit pakket wil Biden belastinggeld inzetten om welvaartsverschillen recht te trekken. Dat ligt ingewikkeld in Amerika; Republikeinen zijn collectief tegen en noemen de plannen 'socialisme'. Niet passend bij Amerika, waar je eigen broek ophouden de norm is.
Wat wilde Biden eigenlijk ook alweer allemaal bereiken? Dit is een video die we vorig jaar maakten met een overzicht van al zijn standpunten:
Extra frustrerend voor Biden is dat er ook oppositie is binnen zijn eigen partij. De Democraten hebben een meerderheid in zowel het Huis van Afgevaardigden als in de Senaat, dus wetten maken zou simpel moeten zijn. Maar vooral in de Senaat is de meerderheid zeer krap: precies vijftig van de honderd zetels. Dus alle Democratische Senatoren moeten voor de plannen stemmen.
En dat zijn ze niet allemaal van plan. In de Senaat zitten zeer progressieve Democraten als Elizabeth Warren en Bernie Sanders, die de 3500 miljard van Biden eigenlijk niet genoeg vinden. Maar ook veel conservatievere Senatoren als Joe Manchin en Kyrsten Sinema, die het pakket het liefst zo ver mogelijk uitkleden. Deze twee Senatoren zijn in de afgelopen maand het middelpunt van de Amerikaanse politiek geworden.
In lange sessies van koortsachtige onderhandelingen, is geprobeerd de twee kampen tot een compromis te bewegen. Om een doorbraak te forceren, kwam president Biden gisteren met een nieuw voorstel. De 3500 miljard gaat van tafel, en wordt bijgesteld naar een veel zuinigere 1750 miljard. Flink wat progressieve plannen zijn gesneuveld.
Rampscenario
Zo gaat betaald ouderschapsverlof, in andere westerse landen de normaalste zaak van de wereld, er niet komen. Ook twee jaar gratis beroepsonderwijs haalt het niet, net als een hele reeks zorgkosten die onverzekerd blijven. Maar de president bleef er gisteren op hameren dat Democraten zich moeten richten op wat wel in zijn voorstel staat: armoedebestrijding, zorgsubsidies, kinderopvang en een investering van 550 miljard in de energietransitie.
Toch ziet het er niet naar uit dat zijn compromis meteen door beide kampen geslikt wordt. De twee conservatieve Senatoren Manchin en Sinema slepen veel binnen, maar nu zijn de 48 andere Democratische Senatoren weer ongelukkig met de uitkomst. "Dit is de schets van een serieus stuk wetgeving", zei de progressieve senator Bernie Sanders zuinig, "maar ik wil dat we meer doen".
Biden hoopt dat zijn partijgenoten zich realiseren dat een compromis beter is dan niets. Het rampscenario voor de partij is dat ze hier onderling niet uit komen. Een bewijs dat ze zelfs met meerderheden in het Congres niet in staat zijn te regeren. Dan komt de afstraffing vanzelf, volgend jaar als bij de midterm-verkiezingen leden van Huis en Senaat herkozen moeten worden.
