Extra geld voor basisonderwijs vooral gebruikt voor aantrekken leerkracht

• Sophie Moerland en Marloes Elings

De bijna 2 miljard euro die demissionair minister Slob heeft vrijgemaakt om de corona-achterstanden in het basisonderwijs weg te werken, wordt vooral gebruikt om tijdelijk extra mensen aan te nemen, zeggen 26 schoolleiders uit het hele land tegen de NOS.

Deze schoolleiders besteden het grootste deel van het extra geld aan personeelskosten. Bestaande contracten worden uitgebreid en er worden onderwijsassistenten en leerkrachten aangenomen zodat er meer ruimte is voor begeleiding van kinderen met achterstanden. Maar met het extra geld worden ook bestaande tekorten aan leerkrachten opgevuld. Hierdoor zijn nog meer scholen op zoek naar personeel.

Scholen die al moeite hadden om leerkrachten te vinden merken dat het nu nog lastiger is en vissen vaker achter het net.

Scholen in het primair onderwijs krijgen dit en komend schooljaar vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) geld om de corona-achterstanden aan te pakken. Het gaat om minimaal 700 euro per leerling. Scholen met leerlingen met een hoger risico op achterstanden ontvangen meer. Gemiddeld krijgt een school 188.000 euro.

De PO-raad, die de belangen van schoolbesturen in het primair onderwijs behartigt, herkent de signalen dat het in sommige regio's nog lastiger is geworden om extra personeel te vinden.

"De NPO-gelden van Slob hebben ons lerarentekort verergerd", stelt locatieleider Audrey Raalte. Ze runt het Dalton IKC de Zeven Zeeën in Amsterdam, een school waar ook vóór de coronapandemie al ontwikkelingsachterstanden waren.

"Omdat iedere school nu extra geld heeft, is er helemaal niemand meer te krijgen. Ik heb nog steeds 3,6 fte openstaan, heb drie ongediplomeerden voor de klas en een zzp'er. Terwijl het voor alle leerlingen veel beter zou zijn als zij gediplomeerde leerkrachten hebben. En dat er vervanging is bij ziekte."

"Ik heb geld zat, maar geen mensen om het aan uit te geven", zegt Marion Medema. Zij is directeur van OBS de Vuurvlinder in Appingedam. "Zoiets heb ik in mijn 25-jarige carrière in het onderwijs nog nooit meegemaakt."

Medema vertelt dat met het NPO-geld de taal-, reken- en gedragscoördinatoren de komende twee jaar één dag per week uit het rooster worden gehaald, zodat ze die dag kunnen besteden aan het wegwerken van achterstanden. "Maar dan moet ik mijn best doen dat ze bij ziekte toch niet alsnog weer fulltime voor de klas staan, want er is geen invaller meer te vinden dankzij de NPO-gelden."

Naast het aantrekken van extra personeel kiezen scholen ook voor aangepaste onderwijsmethodes en bijscholing van docenten om vertragingen bij leerlingen aan te pakken.

Niet al het geld wordt ingezet om de achterstanden weg te werken. Er zijn scholen die een deel van het geld aan de overkoepelende stichting afdragen, andere schrappen de vrijwillige ouderbijdrage of maken een spaarpot voor salariskosten als al het NPO-geld is uitgegeven.

"Ik had liever dat we met deze miljarden iets structureels zouden doen", zegt René Jansen van OBS B in Steenwijk. "De klassen verkleinen en de loonkloof tussen het basis- en het voortgezet onderwijs dichten. En bovenal het lerarentekort in de Randstad oplossen."

Langer tijdpad

Hoogleraar onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit Melanie Ehren deed onderzoek naar onderwijssubsidies in coronatijd. Ze zag dat scholen in korte tijd beslissingen moesten nemen over geld. "Dan worden natuurlijk niet altijd de beste beslissingen genomen. Een langer tijdpad was verstandiger geweest."

Het ministerie van Onderwijs komt volgende week met de eerste voortgangsrapportage van het Nationaal Programma Onderwijs. Een woordvoerder laat weten de wens van scholen voor de langere termijn te snappen, maar benadrukt dat dit geld bedoeld is voor de huidige generatie leerlingen. Met de Tweede Kamer is afgesproken dat komend voorjaar bekeken wordt of het nodig is om het programma te verlengen.