Kritiek na inzakken tribune: 'Elk stadion moet berekend zijn op hossende menigte'

• Maartje Geels

  redacteur Online

Het was gisteren schrikken voor de Vitesse-supporters in Nijmegen: een deel van de tribune in het uitvak stortte plots in toen fans aan het springen waren. Onder de tribune stond een container, die voorkwam dat supporters ver naar beneden vielen. Daardoor raakte niemand gewond.

De gemeente Nijmegen laat onderzoek doen naar het inzakken van de tribune van het Goffertstadion tijdens de wedstrijd tussen NEC en Vitesse gisteren. NEC, dat het stadion van de gemeente Nijmegen huurt, heeft zijn steun voor het onderzoek uitgesproken. Duidelijk moet worden hoe de tribune heeft kunnen instorten en of de andere tribunes wel veilig zijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd door ingenieursbureau Royal Haskoning DHV, dat eerder onderzoek deed naar het instorten van het dak van het AZ-stadion in 2019.

Daarnaast komt er een onderzoek naar de stadioninspecties van de afgelopen jaren. De resultaten daarvan komen binnenkort naar buiten, schrijft de gemeente in een persbericht. Ook moet "zo snel mogelijk" duidelijk worden wanneer het Goffertstadion weer gebruikt kan worden.

Bekijk hieronder het moment waarop de tribune inzakte:

Vitesse bedankte na de wedstrijd hun supporters aan de rand van het veld. De spelers en het publiek op de tribune begonnen vervolgens samen te hossen. Na een aantal keer springen zakte het voorste tribune-element in elkaar. De combinatie van hun gezamenlijke gewicht en het ritmische springen, heeft de tribune waarschijnlijk doen instorten, zegt Pieter Plass, algemeen directeur van het Centraal Bureau Bouwbegeleiding.

Door het springen zijn de betonnen liggers van de voorste tribune gaan bewegen, een effect dat de 'eigen frequentie' wordt genoemd (de frequentie waarmee iets heen en weer gaat). Een springende mensenmassa past het springtempo automatisch aan de eigen frequentie aan - dat springt namelijk lekkerder. Maar daardoor neemt de belasting wel toe. Als een zware mensenmassa zo maar lang genoeg blijft doorgaan, kan het fout gaan. "Zo kun je bijna alles tot bezwijken brengen", legt Plass uit.

Hij verwacht dan ook niet dat het onderzoek zal uitwijzen dat nalatig is omgesprongen met de gebouwconstructie of met het onderhoud ervan. "Alle constructies hebben een veiligheidsmarge als ze worden gebouwd", zegt Plass. Bij het ontwerp van stadions wordt hier rekening mee gehouden. "Maar dit was een extreme situatie. De supporters hadden niet massaal naar voren moeten gaan en gaan springen."

Ook volgens Sander Pasterkamp, docent bouwtechniek aan de TU Delft, zijn er vermoedelijk geen constructiefouten gemaakt. Op foto's heeft hij geen scheuren of roestplekken gezien, zegt hij tegen vakblad Cobouw. Dat was bij het instorten van het AZ-stadion twee jaar geleden wel anders; toen doken al snel beelden van roestende kapspanten en knooppunten op.

'Controlemodel klopt niet'

Toch klinkt er ook kritiek. Oud-vastgoedmanager van PSV Frank Wijnveld waarschuwt al jaren voor gebrekkige controle van Nederlandse stadions. "Toen ik dit zag dacht ik: daar gaan we weer", zegt hij in het NPO Radio 1-programma Nieuws en Co.

"Het controlemodel van de constructieveiligheid klopt niet. Eens per jaar laat de KNVB clubs een veiligheidsverklaring invullen. De burgemeester, stadioneigenaar en politie ondertekenen die. Dan mag er in het stadion gespeeld worden", legt Wijnveld uit.

De KNVB regelt dus de administratie, maar de werkelijke controle wordt door de eigenaar van het stadion - dat is de club of de gemeente - uitgevoerd. Per gemeente verschillen die controles.

'Schandalig dat dit zo gaat'

Behalve Wijnveld is ook Rob Nijsse kritisch, hoogleraar constructief ontwerpen bij de faculteit Civiele Techniek aan de TU Delft. "Die jaarlijkse check is echt geen goede controle." Volgens hem wordt er vooral aan de oppervlakte gekeken: is er bijvoorbeeld roestvorming of betonrot te zien? Aan de constructie zelf wordt volgens hem weinig aandacht besteed.

De hoogleraar vervolgt: "Stadions worden uitzonderlijk zwaar belast door dansende menigtes. Dat moet je supergoed controleren, je moet niet alleen oppervlakkig kijken. Ik vind het een schande dat die controles nog steeds zo gaan."

Nijsse spreekt zelfs van ernstige nalatigheid: "Het is nu goed afgelopen omdat er toevallig een container onder stond. Maar je had de dood van bezoekers op je geweten kunnen hebben, als stadioneigenaar."

'Een stadion moet berekend zijn op een springende menigte'

Met de conclusie van Plass, dat het hossen vooraan beter niet had gekund, is hij het pertinent oneens. "Bezoekers verwachten dat ze veilig naar een wedstrijd kunnen. Tegen een dolenthousiaste groep supporters kun je niet zeggen dat ze niet mogen hossen. Elk stadion moet berekend zijn op een springende menigte, klaar."

Een ongeval in een stadion kan absoluut opnieuw gebeuren, waarschuwt Nijsse. "Ieder stadion is anders; het ene stadion is van staal, het ander van beton. Daarom moet per stadion een lijst worden gemaakt van kritieke punten en die moeten jaarlijks worden nagelopen. Het is twee jaar na Alkmaar, en we zitten er nog steeds mee te rotzooien. Dat kan gewoon niet."